Er zijn diverse computerprogramma's verkrijgbaar voor het besturen van een modelspoorbaan. In de hieronder weergegeven vergelijking is zo objectief mogelijk geprobeerd op allerlei facetten deze programma's te vergelijken voor zowel de hobbyist als de commerciële gebruiker. Waar mogelijk kan in onderstaande vergelijking meteen naar de bron worden gesprongen en dat is ook meteen het 2e doel van dit overzicht: het geven van links. In deze lijst staan de meeste populaire programma's zoals deze eind 2021 worden gebruikt in Nederland.
Er is een 2e vergelijking in de maak nl. een beschrijviong van een aantal scenario's binnen een modelspoorbaan en hoe dit te realiseren valt met een aantal pakketten. Omdat de schrijver geen oneindig budget heeft en de tijd benodigd om alle scenario's uit te voeren langer is dan de tijd van de proeflicentie is de vergelijking beperkt tot een gratis (RocRail) en een gekocht pakket (nader te bepalen).
Railware is opgenomen, omdat dit (volgens henzelf) wordt gebruikt op de grootste modelspoorbaan ter wereld Miniatur Wunderland in Hamburg met 1000+ treinen op ong. 16 km rails op 1500 m2 tentoonstellingsruimte. Hier is een lijst met commerciële modelspoorbanen te vinden.
Op deze site is een overzicht te vinden van zo'n 40 in Duitsland gebruikte computerprogramma's.
Een ? in onderstaand overzicht betekent 'ik heb het (nog) niet kunnen vinden'.
| RocRail | Koploper | iTrain | TrainController | Windigipet | JMRI | Railware | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afkorting | RR | KLP | iT | TC | WDP | JMRI | RW |
| Platform | |||||||
| Windows | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ✔️ |
| Linux | ✔️ | ❌ | ✔️ | ❌ | ❌ | ✔️ | ❌ |
| OSX | ✔️ | ❌ | ✔️ | ❌ | ❌ | ✔️ | ❌ |
| Forum | |||||||
| Gebruikers | 10300 | 4000 | 8000 | 22000 |
22000 | 8500 | ? |
| Berichten | 256000 | 50000 | 170000 | 240000 |
240000 | 34000 | ? |
| Video | |||||||
| Video's | Albert 48 | van den Burg 16 | Fuller 52 | Rudy 58 | WDP 34 | mappe4 4 | |
| Max. views | 106K | 6k2 | 24k | 79k | 79k | 79k | 6k2 |
| Ondersteuning | |||||||
| Cursussen | hccm | hccm | hccm | WDP-gebruikers-groep | |||
| Handleiding blz | ❌ | 431 | 234 | 417 | 1078 | 226 | |
| Getting started | link | link | 3 video's | ||||
| Wiki | ✔️ | ❌ | ❌ | ✔️ | ? | ? | |
| Taal | NL,D,E + 40 | NL | NL,D,E | D,E | NL,D,EN,F,ES,I | D | |
| Voorbeeldbaan | hccm | hccm | hccm | ||||
| Gebruikersclub | binnen hccm (40 leden) | NL (30) €5 /maand | |||||
| Prijs | |||||||
| Minimum versie | gratis | gratis | €119 | €121 | €139 | gratis | €595 |
| Maximum versie | gratis | gratis | €349 | €559 | €489 | gratis | €595 |
| Proeflicentie | nvt | nvt | 2 mnd | 30 dgn | 4 locs, 12 wissels | nvt | ? |
| Software | |||||||
| Architectuur | CS | Mono+meer schermen | CS | CS | App+9 schermen | ? | ❌ |
| Open source | ❌ tot 2015 github | ❌ | ❌ | ❌ | ❌ | ✔️ | ? |
| Jaar 1e versie | 2002 | 2003 | 2003 | ||||
| Jaar laatste versie | 2021 daily build | 2019 | 2021 | 2021 | 2017 | ||
| Laatste versie | daily build | 9.4 | 5 | 9 | 2021 | 4.24 | 7 |
| Programmeertaal | C++ | Delphi | Java | ? | ? | Java | ? |
| Ontwikkelaar(s) | Rob Versluis | Paul Haagsma | Xander Berkhout | Jürgen Freiwald | Peter Peterlin | - | Andrea Hinz |
| Teamgrootte | 1? | 0? | 1? | 1? | 18 | community | 1 |
| Database | XML | Tekst | XML | XML+DAT+MDB | |||
| Commercieel | Miniworld Rotterdam | 12+ | Miniatur Wunderland Hamburg |
Nadat hierboven niet-functionele aspecten van de verschillende programma's zijn vergeleken, gaat het nu verder met functionaliteiten.
| RocRail | Koploper | iTrain | TrainController | Windigipet | JMRI | Railware | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Routering | Automatisch na klik | Handmatig & dubbel | Automatisch? | Automatisch | ? | ? | ? |
| Treinsimulatie | € | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ✔️ | ? | ? |
| Visualisatie | € + € | ❌ | ❌ | ❌ | ✔️ | ? | ? |
| Samengestelde componenten | ❌ | ❌ | ❌ | ❌ | ✔️ | ❌ | |
| Brug- en tunnelsymbolen | ❌ | ❌ | ❌ | ❌ | ✔️ | ❌ | |
| GUI-symbolen aanpasbaar | ? | ? | ? | ? | ? | ? |
Bestaan er permanente tentoonstellingen, die gebruik maken van het pakket?
Het kan handig zijn een 'open' opslagformaat van baan, loc's, wissels en seinen te hebben. Een openbaar formaat van een programma kan handig zijn als we
- Zelf een programma willen schrijven dat de database uitleest of manipuleert
- Een testdatabases willen maken b.v. om in één keer 1000 loc's toe te voegen zonder oneindig met een editor te knippen en te plakken (ID's moeten immers uniek zijn)
- Fouten willen herstellen m.b.v. een gewone editor zoals Notepad++
Uit de 3 voorbeeldatabases voor RR, KLP en iT van de hccm is deze structuur afgeleid. Bij WDP wordt een mix van XML-bestanden, maar ook .DAT (tekstopmaak) en .MDB (MS-Access) gebruikt.
Gekeken is hoeveel gebruikers en berichten er op het forum staan. Bij b.v. RR moet je lid zijn om het aantal leden en berichten te kunnen zien.
Bij TC staat een tweede aantal forumberichten; dit is het DutchRoco forum voor gecombineerd gebruik van Roco en TC.
Bij WDP is er een apart gesloten forum voor leden van de gebruikersclub.
Het is een zeer complexe taak om alle programma’s te vergelijken op de mogelijk aan te sluiten centrales. Voor de computerzelfbouwhobbyist die b.v. DCC++ (https://dcc-ex.com/ ) wil gebruiken is de keuze beperkter (alleen RR en WDP). Indien de ontwikkeling van het programma is beëindigd zoals bij Koploper zal het lastiger worden de meest nieuw ontwikkelde centrales aan te sluiten. Bij Traincontroller lijkt de Bronze-versie beperkt tot een enkele centrale.
De hccm biedt 3-uurs curssussen aan; deze kosten vaak €10 per cursus voor koffie en zaalhuur. Voor IT zijn er dagcursussen van ong. €49.
Ook biedt de hccm documentatie van voorbeeldbanen met een bijbehorende gevulde database voor het betreffende pakket.
In welke talen is er documentatie en hoe groot is dat? Bij een Wiki zoals RR is het lastig het aantal bladzijden te tellen. En is er een verkorte handleiding voor beginners beschikbaar? Voor sommige pakketten is een aparte gebruikersgroep opgericht, die dan ook weer cursussen organiseren.
Gebruikers zijn erg kieskeurig in hun operating system op hun laptop. Met de komst van zeer compacte single board computers zoals de Raspberry Pi kan het handig zijn dat het programma ook op Linux draait. Met een Pi en een klein (touch) display kan een modelspoorbaan autonoom draaien zonder laptop.
Het is lastig de verschillende versies met elkaar te vergelijken; niet alle leveranciers maken een duidelijk overzicht van de verschillen per versie. De duur van de proeflicentie kan belangrijk zijn; een proeftijd van 1 of 2 maanden is erg kort gezien de steile leercurve van de meeste paketten.
Voor TC geeft deze site veel gedetailleerde verschillen.
Pure technische interesse hoewel er bij mij als embedded software docent twijfels zijn bij het gebruik van Java.
Alle programma’s moeten op de een of andere manier de mogelijke routes op het baanontwerp leren kennen nadat de baan is getekend. Bij sommige programma’s moet dit volledig met de hand gebeuren. Bij KLP moet bijna twee keer handmatig een baanontwerp worden gemaakt; een keer in een baanontwerp en een keer in een zgn. spinnenweb. Bij RR kan het programma zelf alle mogelijke routes bepalen, maar moet deze ontdekkingstocht met de hand worden opgestart. Bij TC zal bij iedere wijziging aan het baanplan meteen het routeringsschema automatisch worden aangepast.
Bij WDP kun je in één keer een twee-richting inhaalspoor met seinen en wissels als samengesteld component op het scherm slepen. Er is ook een hulpprogramma om zelf samengestelde componenten te maken.
Er bestaat een grote hoeveelheid commerciële en zelfbouw sein- en wisseldecoders en dito manieren van adresseren en aansturen. Een schakeldecoder voor seinen met 3 aspecten (rood-geel-groen) heeft twee of drie adressen nodig waarbij per adres een ROOD- of een GROEN-signaal moet worden gestuurd). RocRail geeft daarvan een zeer uitgebreide beschrijving en aansturingsmogelijkheden (https://wiki.rocrail.net/doku.php?id=addressing-en ) met een bijbehorende complexe GUI. Uit de documentatie van de andere programma’s lijkt het wel of die complexiteit niet aanwezig of niet instelbaar is.
De architectuur kan belangrijk zijn om de bediening met meerdere beeldschermen en/of bedieningspanelen in de vorm van een laptop, tablet of smartphon uit te kunnen voeren. Bij WDP kunnen volgens blz. 323 van de handleiding 9 schermen worden aangesloten. Bij KPL zijn er volgens de website meer schermen mogelijk, maar daar is geen documentatie van.
- Bij Client Server (=CS) is er een computer ingericht als server voor de bewaking van alle treinen, wissels en seinen. Er kunnen meerdere clients worden verbonden. RR heeft een open CS-interface zodat een hobbyist zelf een nieuwe client kan bouwen.
- Bij een monolitische applicatie (=Mono) is er één programma dat op een laptop draait. Bij KPL is er in de handleiding sprake van max. 9 schermen, maar is niet beschreven hoe.
- Bij b.v. WDP is er sprake van een app voor tablet en smartphone.
Bij de keuze voor een besturingsprogramma kan het belangrijk zijn of er recentelijk nog gewerkt wordt aan verbeteringen en fouten worden verholpen.
Voor de enthousiaste ontwikkelaars onder ons, die denken dat een treinbesturingsprogramma een appel en een eitje is, kijk even naar de ontwikkelhistorie van de meeste pakketten. Het duurt jaar zo niet een tiental jaren om zoiets te bouwen!
Bij de meeste programma's er is maar één hoofdontwikkelaar en is onduidelijk wat er gebeurt als deze er mee stopt om wat voor reden dan ook. Is er een team beschikbaar vanuit een bedrijf of zijn er enthousiaste opvolgers? Dit is vaak lastig te achterhalen. De ontwikkelaar van KPL is in 2019 overleden, maar er schijnen een aantal ontwikkelaars dit opgepakt te hebben, maar die communiceren daar niet over. Hoewel het team van WDP wordt gepresenteerd met 18 personen staat in de handleiding duidelijk dat WDP van één persoon het eigendom is.
RW zegt dat het geleverd heeft aan Hamburg, maar is dat nog steeds zo of is valt te betwijfelen. Misschien is de source overgedragen aangezien er bij RW maar één programmeur is.
Bij alle programma’s worden vrije, bezette en gereserveerde blokken ingekleurd. Om e.e.a. te testen is het handig om alle instellingen te testen zonder dat er fysiek een modelspoorbaan is aangesloten; dat heet simulatie (en is dus iets anders dan automatisch rijden).
Er kan met alle programma’s een simulatie worden gedraaid waarbij alles volledig automatisch wordt gesimuleerd of de gebruiker b.v. het rijden en daarmee het activeren van de melders zelf moet uitvoeren met een muisklik. Bij RR is handmatige simulatie gratis, maar automatische simulatie uitsluitend met betaalde sleutel mogelijk (https://wiki.rocrail.net/doku.php?id=realtime-simulation-en).
Bij de video's is gezocht op de bijdrage met de meeste video's; bij Koploper zijn zeer recente video's genoemd.Van alle video's over een onderwerp is gekeken naar de meest bekeken cursusvideo (dus niet hoe mooi draait mijn baan met pakket X). Van de officiële site van WDP en van Jeroen Balkema Modelspoor Techniek zijn video's met een professionele spraakacteur.
Er zijn enkele video's van gebruikers die meerdere pakketten hebben o.a. deze over iT en WDP.
Wolfgang Radermacher heeft zeer veel video's gemaakt over zowel iT, TC als WDP en maakt soms opmerkingen over verschillen. Zie: https://www.youtube.com/channel/UCJ4iiYl0iI1M9p8oJtbcdFg/videos
De video's van Railware zijn zeker 8 jaar oud.
Bij WDP (https://youtu.be/sFBHR9UL41U?t=300) en Railware (https://youtu.be/aJ_4Dm8kwrU?t=25 ) wordt een visualisatie gegeven van een rijdende trein binnen één blok (dus zonder extra bezetmelders) door kleine railelementjes een andere kleur te geven (waarschijnlijk a.h.v. trein- en bloklengte). Bij WDP moeten de te visualiseren stukjes wel vooraf worden ingetekend. Bij RR (met betaalde sleutel) is het mogelijk om samen te werken met de betaalde versie van 3D Train Studio voor een 3D-visualisatie van de baan (https://www.youtube.com/watch?v=_4eGqkkhIzs)