003 Johnson AP - Khaaxh'achgóok - Text.txt

{Number = 003}
{Type = Text}
{Title = Ḵaax̱ʼachgóok}
{Author = Íx̱tʼikʼ Éesh / A.P. Johnson}
{Clan = Kiks.ádi; Kaagwaantaan yádi}
{Source = D&D 1987:82–107}
{Transcriber = Ḵeixwnéi / Nora Marks Dauenhauer}
{Orthography = RP}
{Page = 82}
1	Yá Sheetʼkaadáx̱ aa
2	Kiks.ádi
3	ldakát yéidei áyá yoo haa kaawanéi.
4	X̱áat Ḵwáanix̱ haa wsitee,
5	Aakʼwtaatseen.
6	Kooshdaa Ḵwáani x̱ooxʼ tsú yéi aa wootee,
7	Ḵaakáa.
8	Haa x̱oodáx̱ tsú daak aa wlisʼís,
9	Ḵaax̱ʼachgóok.
10	Yoo kdujeek nuch áyá aadóo sá yoo x̱ʼatángi.
11	Ax̱ éesh
12	Takʼx̱oo.
13	L.aanteech du kéilkʼ.
14	Ax̱ léelkʼw
15	Ḵaakʼwáji
16	ḵa tsu ax̱ léelkʼu tlein
17	Ḵaatʼaláa
18	ax̱ éesh niyaanáx̱.
19	Daaxʼoon áyá téeyin ax̱ saayí
20	ax̱ yáa wduwasayi saaxʼw.
21	Dleit ḵáach tle tlél átx̱ ulyeix̱.
22	Ix̱ʼtíkʼ Eesh,
23	Woolshooḵ.
24	Yáatʼaa ḵwá ax̱ léelkʼu hásch áyá ax̱ yáa uwasayi saa áyá.
{Page = 84}
25	Shaayeexáak
26	ḵa Wasdéik.
27	Yá ax̱ tlaakáak hás
28	hasdu sh kalneegí áyá yee een kakḵwalaneek,
29	Ḵaax̱ʼachgóok daak wulsʼeesí.
30	Sheetʼká yóo wduwasayi yé
31	yá Lingít aaní áwé
32	Sheetʼká.
33	Yáa yeedát yéi duwasáagu yé
34	Old Sitka.
35	A ḵu.aa wé tlél Sheetʼká áwé.
36	G̱ajaahéen yóo áwé wduwasaa,
37	yá haanaanáx̱ aadéi aa tliyaadéi ḵwás Walachéix̱ʼi.
38	A digiygéixʼ áwé s awulyeix̱ín wé Noow Tlein, yá Anóoshich.
39	Áyá yeedát Old Sitka yóo duwasáakw Dleit Ḵáach.
40	Chʼa át áyá haa kundayeijín taakw.eetíxʼ.
41	Waa ng̱anéin sáwé
42	yá Chʼalʼg̱eiyita.aan
43	áa yéi haa nateech.
44	A ítnáx̱ áwé
45	tsu wéit kawtushitán Shaaseiyi.aan.
46	Taakw.eetít ḵug̱ahéinín
47	x̱ʼóon áyá yan usdáaych.
48	Ldakát yá xʼáatʼxʼi x̱ooxʼ yéi nateech.
49	Áyá kadulshaḵx̱i nuch
50	woosáani tin.
51	Dax̱yeekaadéi yu téeyin yu woosáani.
52	Yá kátdei kdusxatx̱i át
53	at kadzaasí,
54	wáa wdukaayí sá kwshí wé?
55	At sʼaan.aax̱w dzaas yóo dusáaych.
56	G̱aadlaani yé yís aa á.
57	Ka tsu at shax̱ishdi dzaas
58	l g̱waadlaani yé yís aa.
59	Dáx̱náx̱ áyú wooch káa aawasháa
60	Ḵaax̱ʼachgóok.
61	Yanwát
62	ḵa yées shaawát.
63	Kalsháḵx̱ áyá akooshtánin.
64	Tlél kei jeexíxch.
65	At sʼaatíx̱ áyú sitee.
{Page = 86}
66	Ha chʼa wáa ḵu.aa sá kwshí yá yoo kaawanéi?
67	Tsu daak ḵóox̱ áwé sʼootaat
68	é! desgwach awoostáḵx̱aa.
69	De yaa jindaxwétl.
70	Yá x̱ʼóon át shasatin yéidei áwé g̱unéi s uwaḵúx̱
71	du kéilkʼi hás teen.
72	A x̱oodéi áwé kadag̱áax̱ wé x̱ʼóon yádi.
73	A tóodei áwé ḵaa seiwa.áx̱
74	“Ihi!
75	Ihi! Sh eelkʼátlʼ!
76	Ḵaax̱ʼachgóok át naḵux̱ji yé áyá,
77	Ḵaax̱ʼachgóok.”
78	Du kéilkʼi hás áwé yéi ayawsiḵaa
79	“yándei déi,
80	yándei déi!”
81	G̱unéi s uwaḵúx̱ tle.
82	Aan eeg̱ayáakt has ḵóox̱
83	tle héeni wugoodí áwé,
84	shakáadeix̱ áwé sitee,
85	tlékʼg̱aa áwé a shakaadáx̱ yéi adaané
86	du woosáani g̱ootl; tle akalʼíxʼt.
87	Héendei aléet.
88	Ldakát yax̱ ayalalʼéexʼ áwé tsá
89	dáḵdei g̱unayéi uwagút.
90	Tlax̱ wáa sáyú x̱ʼeg̱aa adanoogún yú x̱ʼóon dleeyi
91	yá yées aa du shát.
92	Ách áwé tlax̱ yéi
93	yan ooxeechch kalsháḵx̱.
94	Xáanaa áwé at gadus.ée; at dux̱á.
95	yú ḵʼwátl yóo tuwasáagu át
96	ḵákw áwé
97	kʼidéin wuduwa.agi aa ḵákw.
98	Yawdag̱aatʼaayi té áwé a kaadéi dug̱ich nuch; áwé ul.úkch tle.
99	A kát adush.utlx̱i nuch; dleey tsú a kát dustéix̱ yú.á.
100	Áhé shaawát áwé agawdzi.ée; agawdzitáa wé x̱ʼóon dleeyí.
101	Sʼíxʼ kaadéi áwé yéi adaané.
102	Áwé yées aa du shát wé Ḵaax̱ʼachgóok du shát áwé du sʼíxʼi tle át aawatán.
103	“Tax̱héenakʼu a kát yilaxwén.”
104	Tle yaadéi áwé yóo wdudzinei du sʼíxʼi.
{Page = 88}
105	Áhé tlax̱ eeshandéin
106	du toowú awsinei
107	yá Ḵaax̱ʼachgóok ḵu.a.
108	Tle yan at dux̱áa áwé yéi ayawsiḵaa du shatxʼiyán, “Jáʼ
109	ax̱ kaaniyán x̱oodéi nay.á.
110	Yéi s yanaysaḵá,
111	‘Woosáani eetínáx̱ áyá yatee Ḵaax̱ʼachgóok
112	woosáani eetínáx̱.’”
113	Neil has áat áwé hasdu ítx̱ áwé yaa yéi ndusnein
114	tlax̱ wáa dag̱aakʼéiyi aa woosáanxʼi sáwé
115	du kaaniyán jeedáx̱ át á.
116	Sʼootaat áwé yaax̱ has woo.aat.
117	G̱unéi s uwaḵúx̱.
118	A x̱oot áwé s wooḵoox̱.
119	Tlax̱ du waaḵg̱áa wooteeyi aa áwé aawatáḵ.
120	At sʼaan.aax̱w dzaas á, a káa yéi yatee.
121	Tlél áyú yíndei aan wultsees wé x̱ʼóon ḵu.a.
122	Héen x̱ukáx̱ áwé yaa nashkʼén dákdei yinaadéi.
123	Yá Chʼalʼg̱eiyita.aan
124	yakáa yéi dag̱aateeyi xʼáatʼ
125	deikéenax̱.áa s kaháa áwé
126	chʼa yeisú yaa naskʼén hasdu shukáx̱.
127	Chʼa a ítx̱ yaa s naḵúx̱u
128	kʼeeljáa tlein hasdu kát agoowashát.
129	Tup!
130	At wushtóogu yáx̱ áwé woonei.
131	Tle tláakw áwé ḵúx̱dei s ayawdli.át yándei.
132	“Yee gu.aa yáx̱ xʼwán, ax̱ keilkʼi hás,
133	yee gu.aa yáx̱ xʼwán.
134	Tlax̱ yíndei naytsóow yee ax̱áayi.”
135	Eʼ! tláakw áwé adux̱áa.
136	Ḵaa x̱ʼanawóosʼch.
137	“Chʼa yeisú a shukaadéi gé yaa ntooḵúx̱?”
138	“Tléikʼ!
139	Tléikʼ de tliyéixʼ áyá yéi haa yatee.”
140	“Tláakw!
141	Tláakw ayx̱áa!”
142	Wáa nanée sáwé yéi yawdudziḵaa.
143	“Ha de ḵúx̱dei áyá yaa haa nalhásh.” De xáanaadé yaa ḵunahéin.
144	Chʼa yeisú ayawditee.
145	Wáa wdaxweidlí sáyá kikʼi.aa
{Page = 90}
146	du kéilkʼ.
147	Yaakwdéi aawataan du ax̱áayi.
148	Jilḵáatdáx̱ áyú du.óow noojín yá tsálk.
149	Tsálgi xʼóow
150	á áwé
151	átx̱ dulyeix̱ín.
152	Yan sh wudzitáa shanáa wdisʼít.
153	Ldakát yaawdéi kawdax̱duwayísh ḵaa ax̱áaxʼu.
154	Yándei sh dul.aat.
155	Ḵaa ítnáx̱ áwé tsá yaakwdéi aawataan
156	du ax̱áayi, Ḵaax̱ʼachgóok.
157	G̱unéi s wulisʼís.
158	Kayikduwa.áx̱ch kʼeeljáa tlein.
159	Teet.
160	Hél has ḵool.áx̱ch
161	a tʼéiknáx̱.
162	Tlax̱ xʼoon aa yagiyee shunaxéex sáwé
163	chʼa yeisú ax̱éxʼw.
164	Tle aadéi sh wududli.ús. “Chʼa g̱aa déi,
165	chʼa g̱aa déi yéi ḵung̱anei.”
166	Sʼootaat áwé.
167	Ḵaax̱ʼachgóokch kayik.uwa.áx̱.
168	Héʼ, goodáx̱ aantḵeení sáhé? Tlax̱ yéi daléich.
169	Ldakát áwé duléich yéi.
170	Aa sá kwshí yóo gé tlax̱ yéi daléich?
171	Ldaag̱éinax̱ áwé shanáadáx̱ daaḵ awdiyísh du xʼóowu.
172	Yatx̱ awdlig̱én.
173	Yánt áwé yoo liháshk hasdu yaagú ḵu.a.
174	Analg̱éin áwé gwál lʼawxʼáatʼi tlein gwáa yóo gé? Tlax̱ ligéi yú xʼáatʼ tlein.
175	A kaanáx̱ áwé kawdi.áa kayaanxʼí.
176	Chʼu tle wdziḵʼíkʼ áyú yú át ḵu.a; kaneilx̱ʼú
177	a káa kawa.aa.
178	Yóo ḵaa yayík ḵu.a
179	x̱ach wéi át ásgíwé
180	x̱ʼóon
181	taan
182	yáxwchʼ.
183	Ldakát yá héen táanáx̱ ḵudax̱dziteeyi át áwé
184	á kát ḵéen.
185	Ashawsiḵéi du keilkʼi hás.
186	“Shaydaḵé!
{Page = 92}
187	Shaydaḵé! Yan áyá haa wlihásh.”
188	Goo sá kwshí yá át ḵuwlihásh?
189	Tlél yawduteen.
190	Daaḵ has at kajéil
191	aag̱áa áwé daaḵ wuduwatán hasdu yaagú; at gutóoxʼ
192	daaḵ has aawatán.
193	“Dlinkwát xʼwan yilatín
194	yee yaagú, ax̱ keilkʼi hás.
195	Dlinkwát xʼwán yilatín.” ḵaa shukoojeisʼ
196	Ḵaax̱ʼachgóok.
197	A góot ágé
198	wé dáadzi
199	aan shóox̱ adu.ak át?
200	Wooch yát yóo shaduwateek.
201	Kʼát
202	kát adu.aak
203	wé gán.
204	Aa wduwajáḵ wé x̱ʼóon
205	shawduwax̱ích.
206	At gadus.ée.
207	Hél ḵoolkʼátlʼk.
208	Yan at dux̱áa áwé yéi ḵuyawsiḵaa
209	“chʼa tlákw yagiyee xʼwán a daa yanay.á.
210	Yee yaagú dlinkwát yilatín.
211	Aa.
{Comment = Line 212 had ‹sáyú› for ‹sá yoo›; phib alt rep impfv, see L91: 457.}
212	Tlél wáa sá yoo uneigíḵ yóo
213	ḵa haa at x̱aayí sákw tsú.
214	Aa gax̱yilaxwáchsʼ
215	wé x̱ʼóon doogú
216	ḵa wé at dookxʼú.
217	Wé taan doogú ḵu.aa wés dzaas sákw áwé.
218	Kʼwátʼ yáx̱ áwé kagax̱yisahánt
219	nax̱layátʼg̱ixʼi
220	wé dzaasxʼ.”
221	A yáx̱ áwé yéi jiduné.
222	A x̱oo aa dleey dutʼóosʼ
223	dusxook; yándei yaa ndusnein.
224	Tlél áyá héen a ká
225	yú xʼáatʼ.
226	Tlé yíndei kanaltleich wé héen ḵu.a lʼéiw tóodei.
227	Yá kʼeeljáach aax̱ wudag̱aalʼixʼi aa kaneilx̱ʼú agoowxʼú áwé shayawlitsʼítʼ.
{Page = 94}
228	héen, séew héeni.
229	Á áwé duná.
230	Tlél tsu héen a kát koodéin wé xʼáatʼ ḵu.a.
231	Tlákw yéi jiduné tlákw yigiyee.
232	Xáanaadéi áwé
233	xáanaadéi yaa ḵukg̱ahéinín áwé
234	gáanxʼ áwé g̱anúkch.
235	Katushatánin
236	yándei wdag̱aawadi aa
237	yá gáant ḵeen.
238	“A.án” yóo toosáakw nooch.
239	X̱ach yóo a káxʼ ásgí yú yan ḵuwoodáaych
240	yá ḵutx̱.ayanahá,
241	Kʼóoxdísi
242	ḵa wé
243	Lḵʼayáakʼw
244	a ya.eetí.
245	A káa yan ḵuwoodáaych gooxʼ sá kawuhaayí
246	ḵa yú dís anax̱ kéi xixji yé
247	ḵa g̱agaan anax̱ yéi xixji yé.
248	A káa yan ḵuwoodáaych.
249	A káaxʼ áwé át ḵuyanagwéijin.
250	A káaxʼ tsú yéi at daaduné.
251	Áwé ooltínch xáanaadéi;
252	Ḵaax̱ʼachgóok áa g̱anúkch.
253	Tle kʼát ḵukawushg̱éedi áwé tsá yan sh ustáaych; nateich.
254	Desgwach tléixʼ táakw
255	desgwach a yáanáx̱.
256	Tlél wáa sá yoo wooḵéik
257	Ḵaax̱ʼachgóok ḵu.a.
258	Eʼ! teen déin ḵuwdag̱aanei.
259	Goosú ḵaa aaní?
260	Goonax̱ áwu sá kwshí?
261	Tlél wuduskú.
262	Tle ḵaan naasa.áa
263	a yanaak.áatʼani
264	kát tani yáx̱ áwé yatee.
265	Hél wuduskú goonax̱.á sá.
266	Ḵaax̱ʼachgóok ḵu.aa sgíwé de
267	a daax̱ yaawa.aa.
268	Áxʼ áwé ḵaa jikaawaḵáa wé kaneilx̱ʼú,
{Page = 96}
269	yaakw yáx̱ kudayatʼ aa
270	déix̱.
271	A shóodei áwé wduwadúxʼ
272	wé at yoowú
273	x̱ʼóon yoowú; lʼéiw a tóo yéi dax̱duwa.óo.
274	Yá taan yoowú ḵu.a wés wudax̱duwa.úx héen daakei sákw aa.
275	Wé taan x̱ʼadaadzaayí tlax dliyatʼg̱ixʼi aa
276	ḵaa x̱ʼusyee.ádi sákw
277	ḵaa x̱ʼusyee.ádi sákw áwé á ḵu.a.
278	Daa dus.aax̱w tle.
279	Háʼ! desgwach kei jiyanayéḵ yá wdudlixwaji at dookxʼú tlax̱ wáa dag̱aakʼéiyi aa sá.
280	Ḵaa at x̱aayí tsú de yan kawdudligáa.
281	Xáanaadéi áwé yéi ḵuyawsiḵaa Ḵaax̱ʼachgóok
282	“Eeti.aa yigiyee
283	sʼootaatxʼ awé g̱unéi gax̱tooḵóox̱.
284	Chʼu yax̱té atan kadaxwásʼi
285	g̱unéi gax̱tooḵóox̱.”
286	Chʼu sʼootáat áwé l at gooháayi shawduwaḵée
287	tle yaakw yíkt kawduwajél.
288	Yú dikee.ádi káaxʼ áwé yan ayawsitán
289	Ḵaax̱ʼachgóok wé yaakw.
290	Eeeeei,
291	kʼe adux̱áa.
292	Chʼa aadéi adux̱aa yéidei áwé at dux̱á.
293	Wé wdudzi.iyi dleey ḵa wdudzixugu aa
294	at dux̱á.
295	Xáanaadéi áwé shawdudziyaa
296	wé shayéinaa sákw,
297	kaneilx̱ʼú.
298	At yoowxʼú a shóo wdax̱duwadúxʼ
299	lʼéiw a tóo yéi dag̱áatee wé at yoowxʼú.
300	Á áwé tle héeni kawdax̱dudliyaa,
301	yáanax̱.á
302	a yatʼáḵ ḵa yáanax̱.á, yíndei
303	naaliyéidei kawdax̱dudliyaa.
304	Áhé tlél g̱unéi ḵuwulhaash taatxʼ
305	yá ax̱éxʼx̱u.
306	Tsu sʼootaatxʼ áwé tsu g̱unayéi has uḵoox̱ch.
307	Eeeei!
308	Kʼe adux̱aa nuch.
309	Hél kʼát héen duná.
{Page = 98}
310	Chʼa ḵaa jeewú ḵwá at yoowxʼú tóo yéi dag̱aatee
311	wé héen.
312	Xʼoon ḵux̱éi sáwé
313	yá éilʼ káxʼ.
{Comment = Line 314 had a missing ḵ and high tone in ḵáach.}
314	Tléináx̱ ḵáach áwé tʼaayaawaḵaa
315	“Háa! wé kéidladi x̱áa wé! Haa shukát wulihaash.
316	Yóodu a!
317	Aadéi yanal.á!
318	Tle a káa yan yasatán!”
319	De yeisdé ḵu.aa wé yaa ḵunahéin.
320	Ha gwál de táakwdei yinaadéi ḵu.a áyú.
321	De shaa yaadéi de aléet yá dleit.
322	Desgwách héennáx̱ kei yanaxásh
323	wé kéidladi ḵu.a.
324	X̱ach Lʼúx shakée ásgí wé.
325	Dleitxʼi sáani áa yéi yatee.
326	Á áwé kéidladi yóo s aawasáa.
327	Tlél áyú tlax̱ ḵaa tuwáa ushgú wdusaayí
328	yá shaax̱ sateeyí.
329	Kʼidéin a daa ḵuyana.áa áwé
330	yéi ḵuyawsiḵaa, “Yá a jig̱eidéi xʼwán.
331	Yan yasatán wé yaakw.
332	Góok,
333	yíndei naytsóow
334	yee ax̱áayi.”
335	Eʼ! tláakw áwé adux̱áa.
336	Tle a kát ḵaa seiwaxʼaḵw ḵaa at x̱aayí
337	ḵa wé héen.
338	Tláakw adux̱áa.
339	Yá eechxʼi tʼéinax̱ áa ḵóox̱
340	sú áyú áa wsi.aa
341	a géeknáx̱ áwé yaax̱ shukawdudzitee
342	ḵa a shakaanáx̱.
343	Tle a yée yan sh wududli.át.
344	A yíkt ax̱éxʼw.
345	Wé yaakw yíxʼ áwé wdudlisáa.
346	Tle chʼu yeedádidéi ach dudlisáakw
347	Yakwkalaséig̱ákw á
348	áa s wulsaayích yá yaakw yíxʼ.
349	Yan has ḵóox̱ áwé daaḵ at kawduwajél.
350	Ḵaa yaagú daaḵ wuduwatán; kʼidein
351	sh daaduné.
352	Yándei yaa sh nadusnein.
{Page = 100}
353	Dushóoch.
354	Kʼidéin yan sh dusnéi,
355	Ḵaax̱ʼachgóok ḵu.aa wé té yát áwé uwagút; áxʼ áwé akatʼeix̱ʼ.
356	Hasdu yoo kooneigí áwé
357	a yáa akatéix̱ʼ wé té.
358	Chʼa yeisú áa yéi téeyin du ji.eetí.
359	(Á áyá aadéi gax̱tooḵóox chʼa gooxʼ sá.)
360	Kʼát yan sh dusnéi
361	aag̱áa áwé tsu yaakw yíx̱ aawa.aat; g̱unéi yakw.uwaḵúx̱.
362	Daxéitt áwé yatán.
363	Yeisdéi yaa ḵukg̱ahéinín; Kiks.átxʼi has nalgásʼch.
364	Ḵunáadei aa nalgásʼch
365	G̱eey Tleindéi
366	ḵa Daxéitdei
367	ḵa yá héenáxʼw sáanidéi; a x̱óo aa
368	tle aanx̱ áyú dax̱dzitee
369	yóo aa yei ḵunateech yé; ḵaa at x̱aayí
370	a daa yóo akoo.atgi nuch yé
371	Yóo yees shaawat
372	du shát
373	hú ḵu.aa wé dei wduwasháa.
374	Du kéilkʼích áwé uwasháa.
375	Tlax̱ a yáanáx̱ de g̱altíshch
376	wé shaawát.
377	Ách áwé yees ḵáa du jeet jiwduwatán.
378	Tlax̱ sh tóodáx̱ ḵuwdzihaa de.
379	Wé yanwát du shát ḵu.a chʼa yeisú du tóox̱ kaawagaa.
380	Yá du x̱ándáx̱
381	daak uwaḵux̱u aa
382	chʼa yeisú du tóox̱
383	kaawagaa.
384	Gáanxʼ áyú g̱anúkch g̱agaan yanax̱ yei anaxíxi.
385	Tlax̱ kʼát sh tóodáx̱ akawdajeilí
386	du tundatáani aag̱áa áwé tsá neil ugootch.
387	Áyá tsu yá at aayí áwé
388	chʼa aadéi
389	héen du yadaanáx̱ kaawadaayi yé
390	chʼa aan áwé at oolg̱einch
391	Yoo Luklihashgi Xʼaa lutú.
{Page = 102}
392	Anax̱ daak uwaḵúx̱ wé yaakw.
393	Yándei yaa kg̱aḵúx̱un yéeyi áyú ax̱ tlaakáak
394	ax̱ léelkʼw Ḵaax̱ʼachgóok,
395	daaxʼoondahéen áyú héendei anatsáḵch
396	du ax̱áayi; sʼátʼnax̱.aanáx̱
397	a x̱ukáa awooyíshch.
398	A káxʼ áwé yan woos.áaych du ax̱áayi.
399	Á áwé du shátch
400	tle yaawatin.
401	Tlax kʼidéin yan akooltéen aag̱áa áwé tsá wdihaan.
402	Neil uwagút.
403	“Ha! Tlaguḵwáanxʼi x̱áa yú haadéi yaa naḵúx̱.”
404	Ldakát du daa.itnagóowu
405	áyá de du shantú.
406	Áa yax̱ kawdayáax̱ áyú duwajée
407	hú ḵu.a.
408	Ách áwé chʼa sh ḵʼakalg̱edéin daayduḵá.
409	Wáa nanéi sáwé áa yux̱ aawagoot.
410	“Ha chʼa a yáx̱ áwé
411	yaakw haadé yaa naḵúx̱.”
412	Yées ḵáaxʼw áwé át kaawa.át taashukaadéi; yan áyú uwaláa.
413	Tlax̱ taashká yayátʼ Daxéit.
414	Áyá áx̱ aa yaawanáḵ
415	tle yú ixkéedei.
416	Shayadhéini aa áwé aadéi woo.aat.
417	Kʼidéin yan kadusnóok aag̱áa áwé tsá kei tʼaawuduwa.íxʼ yú ixkéede.
418	“Ḵaax̱ʼachgóo-oo-ook
419	ḵoowagáa-aa-aaḵ.”
420	Tle haadéi yaa nas.áx̱.
421	Tle yá aant is.áax̱ áwé át kawduwa.át; xʼóolʼ yáx̱ at woonei.
422	Wé yanwáat du shát ḵu.aa wé tle tláakw áwé at sa.ée.
423	Tlax̱ yáa
424	daaḵw aa at x̱á sá du tuwáa sagóo noojín
425	á áwé as.ée
426	du x̱úx̱ x̱ʼeis.
427	Wé yées aa du shát ḵu.a áwé
428	kadéixʼ áwé; du yáxʼ yéi woonei
429	wé du x̱úx̱ tsú.
{Page = 104}
430	Yindasháan áwé s ḵéen.
431	Wáa sá kwshí yándei s kagux̱dayáa?
432	Wáa sáyú tlax̱ yéi sh yáa wdiwútl g̱adusháat?
433	Haa, kei ginnadutéen wé yaakw.
434	Chʼa a yíkt has ḵeen.
435	Ḵaa eeg̱ayáakt
436	gindutée áwé aag̱áa wé tsá
437	yei s uwa.át; a yíkdáx̱ daaḵ at kandujél; yu x̱ʼatʼaaḵxʼ áwé kei jiyawduwayéḵ wé at doogú,
438	wududlixwaji
439	ḵa wé
440	taan x̱ʼadaadzaayí.
441	Kʼidéin yan at dux̱áa
442	yan sh kalnéek
443	hasdu yoo kooneigí, yan aklanéek
444	áa ḵaa jikaawaḵaa,
445	“Yóo xʼwán
446	ḵaa jix̱oox̱ yala.át wé...
447	ḵaa jix̱oox̱ yéi yaa gaysané
448	wé taan x̱ʼadaadzaayí.
449	Wé at doogú.”
450	Át áwé x̱ʼeiwatán du kéilkʼ.
451	“Gunalchéesh á
452	ax̱ kéilkʼ, gunalchéesh
453	yá i tlaakáak
454	du yáx̱ yeeyashée.
455	Gunalchéesh.
456	Ha, wooch yeeydzix̱án áyá.
457	Chʼa yéi déi yan ḵux̱dayaayí.
458	Chʼa yéi déi ng̱atee.
459	Wa.é tsú!
460	Wa.é tsú!
461	Kʼidéin xʼwán dlinkwát latin
462	wé ax kéilkʼ
463	kʼidéin.”
464	Ldakát ḵaa jix̱oox̱ ayakaawajél wé at dookxʼú.
465	Eʼ! toowú sagú yéi daaduné.
466	X̱aju tóoxʼ ásgí yú de yan awsinéi.
467	Sh tóoxʼ yan awdzinéi de
468	yá du tundatáani
469	ḵa yá aadé yan kawdiyayi yé.
470	Áyá kei akaawashée
{Page = 106}
471	yá du x̱ʼasheeyí.
472	Áhé yáadu á
473	ax̱ tlaakáak
474	Ḵaax̱ʼachgóok,
475	aadéi x̱ʼayaḵáayi yé á
476	aadéi x̱ʼayaḵáayi yé!
477	Chʼa á ḵu.aa yás
478	tlél gax̱i.aax̱.
479	Hasdu ḵunóogu de yan shuwjix̱ín.
480	Ách áyá
481	tlél gax̱yi.aax̱.