010 Marks W - Naatsilanéi - Text.txt

{Number = 010}
{Type = Text}
{Title = Naatsilanéi}
{Author = Kéet Yaanaayí / Willie Marks}
{Clan = Chookaneidí, Xóots Hít; Lukaax̱.ádi yádi}
{Source = D&D 1987:109–121}
{Transcriber = Ḵeixwnéi / Nora Marks Dauenhauer}
{Orthography = RP}
{Dialect = Northern – Coastal – Hoonah}
{Page = 108}
1	A dlaakʼ áwé aawasháa wé kʼisáani.
2	Naatsilanéi
3	yóo gíwé duwasáakw.
4	Áwé aan sh kalnik nuch wé du kaani yán,
5	aadé ashigóogu yé yú six̱aagu jáaji.
6	Áwé a yeet has awuwawóoḵ
7	yú taan eejí
8	a kaanáx̱ yei wugoodí.
9	Ách áwé yan has uwanéi.
10	“Ha kʼe daak x̱at yayx̱á!” yóo gíwé x̱ʼawooḵá wé ḵáa.
11	Dei du jeewú á
12	wé six̱aagu jáaji.
13	Áxʼ áwé daak yawduwax̱áa aadé.
14	Daak yawduwax̱áa.
15	A daat ḵóox̱ áwé,
16	háʼ! taan
{Page = 110}
17	yú xʼáatʼ ká.
18	Kei jilashátch
19	wé teet.
20	Du tóog̱aa nanéi áwé yánde
21	é! kei wjikʼén.
22	Chʼu shóogu áx̱ wulixáatʼi yé áwé.
23	Héende gux̱shax̱ʼéelʼ yóo áwé duwajée.
24	Chʼa yéi gíyú s asayahéi; héent wusgeedí tlél tsu yéi s agux̱saneix̱.
25	Áyá s ash yaawadlaaḵ áyú.
26	Dikeenaa a shantóode wjixeex.
27	A shakéedei yóo gwáa wéi gé.
28	A x̱oot wujixíx wé taan.
29	About four, five atáaḵ áwé
30	“Ax̱ shóot yiḵúx̱ déi”
31	yóo yaawaḵaa.
32	Chʼa yéi yawuḵaayí áwé yaakwdé yéi wdudzinei wé ax̱áa.
33	Wáa sá kwshé wdwuanúk? Southeast gíwé wduwanúk.
34	Tle yaa nalsʼís.
35	Chʼa altín áwé.
36	Áwé tlax̱ wé s du kéekʼ,
37	kikʼi.aa hasdu kéekʼ áwé, du káani.
38	Hú áwé kadag̱ax̱ tin ash shóode ax̱áa aawataan.
39	Ax̱áa gíwé
40	a shóode wé du káani.
41	Áwé du jeedáx̱ yóot wuduwasʼélʼ.
42	Tle yéi áwé g̱unéi wlisʼís tsu yánde.
43	Tlax̱ naaliyéixʼ yawulsʼeesí áwé tsá kindachóon aawaḵei.
44	Tle g̱unayéi uwaḵúx̱ yánde.
45	Hú ḵwá a shakéet aa.
46	Yaa kagashg̱éet gíwé shanáa wdisʼít
{Page = 112}
47	wé taan eejí káxʼ.
48	Tle héent wulitít yóo giwé s akanéek.
49	Wé yánxʼ ku.aa
50	tlél has awusneix̱.
51	Yaa kanashg̱ídi áwé aawa.ax̱i át áwé du dax̱akaadé wé teet jinastaan tóode.
52	“I eeg̱áa áyá yaa nx̱agút.”
53	Sh yaax̱ daaḵ shuwdi.áx̱.
54	Sʼigeidi xʼóow áwé yéi aya.óo.
55	Tlél daa sá á.
56	Nobody there.
57	Daaxʼoon.aa, nasʼgi.aa,
58	yá daaxʼoon.aa.
59	Yá nasʼgi.aa l daa sá oox̱satéen áwé daaxʼoon.aa a yís yan uwanéi.
60	Yá a woolí a waḵ.eetéenáx̱ áwé altín.
61	“What’s going on?” yóo giwé tuwatee.
62	Du waḵkáaxʼ áwé anax̱ wudihaan, wé teet x̱ʼatú wé ḵáa tlein.
63	L ash éet x̱ʼeitaanjí áwé yéi ash yawsiḵaa “Goodé sáwé?”
64	“Yá eech tayeedé áwé.”
65	“How I gonna get there?”
66	yóo yaawaḵaa.
67	Tle yá héen áwé yatx̱ ashoowa.áx̱.
68	“A tayeedé nagu!” yóo ash yawsiḵaa.
69	Tlél tóo awunoogú áwé tle.
70	Gwáʼ!
71	Aan,
72	hít.
73	Áa yaa woogoot wé diyée.
74	Tle neildé yaa nagúdi áwé awsiteen wé át satáan wé ḵáa.
75	Kát du eedéi sixát
76	wé harpoon x̱ʼeidí áwé.
77	Wudutaag̱ín áwé.
78	Hásch ḵwá tlél has ooteen,
79	yú taan ḵwáanich yú lingit jineiyí.
{Page = 114}
80	“Wáa sá igax̱duhéi?”
81	yóo dayaduḵá. “How much you want?”
82	Chʼa du toowú áwé yéi woonei.
83	“A tuwáatx̱ ax̱ aaní woonḵaadlaag̱i át gwáa?”
84	“You get it!”
85	yóo yawdudziḵaa.
86	“Ach iwdudzihéi.”
87	Tle wdudzikóo du toowú hú
{Comment = Line 88 has waa instead of wáa.}
88	wáa sá teeyí.
89	Tle wé gwál chʼa act gíwé yéi adaané.
90	A x̱ánt uwagút wé g̱antasʼaatí.
91	A daa yoo koolnúkgu áwé,
92	aax̱ yóot awsix̱útʼ
93	wé sʼaaḵ kát.
94	Ách áwé yéi at g̱adudlikóo
95	“Óodáx̱ kát kawdziteeyi yáx̱ woonei.”
96	Chʼa náanáx̱ shawdinuk.
97	Ách áwé du jeet kawduwatée wé át,
98	wé balloon tlein,
99	speed boat balloon, tlél x̱wasakú wáa sá ḵwasaayí.
100	Gwál de a shakéexʼ áwé du een kéi aawa.át tsu wé eech.
101	“Yáatʼát tóox̱ áwé yei kg̱eegóot.
102	Tlél tsu yáat daa yóo tikg̱eetaan. Chʼu tle yú i aaníxʼ xʼwán yan tután.
103	Okay,” yóo yawdudziḵaa.
104	A tóode woogoot tle.
105	Gwál du een áwé xʼawdudzi.áx̱w.
106	Yet,
107	gee,
108	saam,
109	sée,
110	yóo áwé kei kawduwag̱íxʼ.
111	Daaxʼoondahéen wuduwatúw.
112	Tle haat agoowashát wé yánde át.
113	Du een áwé yaa kanalsʼís.
114	Chʼáakw yaa kanalsʼísi áwé yéi tuwdisháat, “Tláwʼ!
115	Tsu chʼu shóogu áxʼ tsú sʼé x̱aan ḵux̱ ayag̱adatee?”
{Page = 116}
116	Tóo aawanúk yan yóo latítgi.
117	Gwál zipper áwé a x̱ʼatóowu á.
118	Héide shuwduwataan.
119	“We told you not to think like that,” yóo.
120	“Yá yeedát ḵu.aa chʼu tle áxʼ yan tután. Tlél tsu ḵux̱ teedatánjiḵ. Right place to your home.”
121	Tsu kawduwa.aaḵw tsu.
122	G̱unéi kawlisʼís du een.
123	Daaḵ latítji áwé gwál
{Comment = Line 124 has erroneous waa for wáa.}
124	wáa sá kwshé a tóodáx̱ kei uwagút.
125	Gwál wé automatic button gíwé áwu?
126	Gwáʼ, du aaní tʼéiknax̱.á áyú.
127	Ayaawatín tle.
128	He’s got a hard feeling
129	what they do to him.
130	Ách áwé tle woogoot.
131	Gwál yaa kanashg̱ít áwé de.
132	Wé du shát niyaadé,
133	yá du aaní niyaadé
134	yaa analʼún gíwé?
135	Yáa yeedádi yáx̱ ágé? Tlél woosh daadé oog̱aax̱.
136	Wé xʼaakʼw luká wé té shakée áwé át áa du shát.
137	Áxʼ áwé g̱áax̱.
138	A x̱ánt uwagút. “Hey, honey!”
139	“Oh yeh,” yóo áwé yaawaḵaa.
140	Aan áwé akawlineek what happened to him.
141	Tle yéi gíyá du éekʼ hás niyaadé áa yax̱ wujix̱ín.
142	A géide áa yáx̱ wujix̱ín du toowú wé shaawát.
143	Ách áhé tlé du x̱úx̱t wudishée.
144	“Ax̱ x̱útʼayi ax̱ jeedé yéi kg̱isanéi.”
145	Gwál atx̱á tsú.
146	“Be sure lotsa rice.”
147	Yéi áwé ash jeet yéi awsinéi taat gíwé.
148	Anax̱ yaa has ḵux̱ji yé ḵu.aa gíwé awsikóo,
149	yá hunting, wé du kaani yán.
150	Ax̱óotʼ wé át.
151	Gwál wé taanch áwé áa shukaawajáa aadé kg̱wasgit yé.
152	Ách áwé tle yéi adaané wé át.
153	Wé kéet áwé ax̱óotʼ.
{Page = 118}
154	Killer Whale.
155	I don’t know what kinda wood.
156	Koogéiyi lʼoowú áwé yéi adaané.
157	Yéi awsinei
158	just the easiest way.
159	They’re ready to go.
160	Héen táaxʼ yéi aya.óo.
161	Gwál yá taat yeen; yax̱ taat ayawdataayí ldakát át
162	tlél ushkʼé.
163	Midnight.
164	Aagáa áwé akaawanáa gíwé,
165	yet, gee, saam, sée.
166	Tle héent loowaguk tIe wé át.
167	Tléikʼ! Diginaanáx̱ áwé kei awsigúḵ.
168	There’s no ghost in there.
169	A tóotx̱ woohaa tle,
170	the wood.
171	Ách áwé tsu g̱óot át; ldakát át akoo.aakw.
172	Cha chʼa yá x̱áay áwé tsá
173	awliyéx̱ hóochʼeen yís.
174	A héent akoonáa áwé tsá
175	yú héen táax̱ has kawduwaxʼaak.
176	Deikéenáx̱ has gadanáaḵ áwé ldakát át hasdu x̱ʼéiwu.
177	Ayaawadlaaḵ
178	tsaa,
179	halibut.
180	“Ha, haandé déi!” yóo ayawsiḵaa.
181	“Yáanáx̱ haadé kg̱waḵóox̱ wé yaakw.
182	Áxʼ áwé yee jikakḵwaḵáa.”
183	Gwál yóo áwé adaayaḵá.
184	“The youngest one ḵu.aa áwé
185	you put him safe.
186	Yaakw wáalʼi kaadé áwé gax̱ilanáash.”
187	All right, sʼootaatx̱ áwé yaa gaḵúx̱ch.
188	Anax̱ haadé yaa naḵúx̱ wé yaakw.
189	Haahá,
190	yan awsinéi de.
{Page = 120}
191	Gwál aan yóo x̱ʼali.átk tláakw wé fish
192	wé awliyex̱i.
193	Du tóog̱aa naḵóox̱ áwé akaawanáa.
194	Shhhhhhhhhh.
195	Áwé a daanáx̱ wudinaaḵ.
196	Has akaawax̱ʼál wé yaakw.
197	Wé awliyex̱i át áwé yéi kuwanóok.
198	Wé smallest ḵu.aa áwé, ax̱áa ash shóode awusháadin,
199	hú ḵu.aa áwé yá yaakw wáalʼi kát wudzigit.
200	Ágíwé yan awsiḵúx̱,
{Comment = Line 201 has át which should be at.}
201	wé atkʼátskʼuch.
202	Ách áwé sh kawdlineek, hú ḵu.aa,
203	yá atkʼátskʼu.
204	Gwál aan akawlineek tsú.
205	Gwál ash x̱ánnáx̱ shákdé; yan uwaḵúx̱
206	yá du káankʼi.
207	Áwé woogoot neildé.
208	Aag̱áa áwé
209	aan yóo x̱ʼawli.át tsu wé awliyex̱i fish,
210	wé du jiyís yaakw akaawax̱ʼéili.
211	“Next time
212	tlél tsu yéi gax̱yeesgeet,”
213	yóo yan ayawsiḵáa.
214	“Daa sá gax̱yix̱áa á áyá gax̱yi.een.”
215	Ách áwé lingit tlél wáa sá adaa.uné wé át,
216	yéi kwdligeyi yéixʼ.
217	Aag̱áa áyá hú ḵu.aa yanax̱ daaḵ uwagút tle
218	chʼa áa ng̱waanaawu yéide gíwé.