-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
Copy pathnakyllar.txt
2979 lines (2979 loc) · 118 KB
/
nakyllar.txt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
Almany göge at, ýere düşýänçe ýa pelek
Bir elde iki garpyz tutdurmaz
Altyn gapylynyň agaçdan gapyla dilegi düşer
Ýüz görüp, gapyrga syrma
Gelin bolmasak-da, gädikden garapdyk
Ýoly ýörän ýeňer, işi — ýapyşan
Ne çiş köýsün, ne kebap
Sakla samany, geler zamany
Ilçä ölüm ýok
Gulan başyna gaý düşse, godujagyna garamaz
Şägirt ussatdan ozdurmasa, kär ýiter
Sygryň guýrugynda pyçak döwme
Ýortan ozar, ýatan tozar
Ýedi ölçäp, bir kes
Araça taýak deger
Öte eşiden öý ýykar, çala eşiden — çatma
Aşnalyk aňsat, aýralyk çetin
Guş ganatyndan kireý islemez
Ody özüňe bas, ötmese — kesekä
Agysyz ölüm bolmaz, öýkesiz — toý
Hasapsyz uçan guş, gonalgasyny ýalňyşar
Ýigit ýa şoh gerek, ýa ýok
Ýola çyksaň, ýoldaşyňy düzet
Myhmanyň öňünde aş goý, iki elini boş goý
Uruş, sögüş, emma ýaraşyga ýer goý
Ýagşy bilen ýöreseň, ýetir myrada; ýaman bilen ýöreseň, galdyr uýada
Garyndaşyň üýni garaňkyda belli
Gorkana goşa görner
Jähenneme giden özüne ýoldaş agtarar
Soňuny saýan batyr bolmaz
Gürrüň süýji, samança ýok güýji
Sepilmedik tohum gögermez
Kireýsiz kilim kakylmaz, ojaksyz öýe bakylmaz
Düýä münüp, hataba bukulma
Adam gulagyndan iglär
Il aglak bolsa, doňuz depä çykar
Guş bar — etini iýmeli, guş bar — et bermeli
Çekişmedik — bekişmez
Dul gözi bilen aýal alma, pyýada gözi bilen — at
Degimsize degim degse, ýylda geçini iki gyrkar
Ýamany görmedik — ýagşa nyrh bermez
Berimsiz baýlara barandan, keremli daglara bar
Ulunyň diýenini etmedik uwlar
Tyg ýarasy biter, söz ýarasy bitmez
Bisähet gün at tapdyrmaz
Kütek pyçak el keser
Iýip doýmadyk, ýalap doýmaz
Ýaman dil il bozar, ýaman aýak — ýol
At alma, eýer al
Barlynyň bazary ýanynda
Süýjiüýji iýmeniň ajy-ajy gäkiligi bolar
Kör hasasyny bir aldyr
Ýorgaly bilen ýoldaş bolma, nadan bilen — syrdaş
Ýüp syrylyp, toýnukdan geçer
Hasaply dost uzak gider
Özi eden ökünmez
Çaman-da bolsa, üsti amanja
Gara keçe ak bolmaz, köne düşman — dost
Ussa muzduny ber-de gyssa
Göçjek diýip odunyňy otlama
Aşy ajygana ber, gyzy — aşygyna
Gyzy baryň näzi bar
Myhman sorap iýmez
Görk — agyzdan, haýa — gözden
Dostuň aýybyny ýüzüne aýt
Çaýyň soňy, çilimiň öňi dostuňa
Garga garganyň gözüni çokmaz
Pulsuz bazara barandan, kepensiz göre giren ýagşy
Dokuň açdan habary ýok
Garybyň göwni synyk, sözi döwük; ýetimiň boýny buruk, ýüzi soluk
Ýylanyň ýigreneni narpyz, ol hem hininiň agzynda gögerer
Göz ujy bilen gözleme: gözleriňe zor geler; dil ujy bilen sözleme: özüňe azar geler
Gedaý galla tapmaz, galla tapsa — gap
Saýak ýörme, taýak bar, şindiden däl, baýrak bar
Gylyç öz gynyny kesmez
Daga çyksaň hem, dabanyňy gözläp gez
Tokaý otla, at gazan
Köp sözüň azy ýagşy, az sözüň — uzy
Mirasdan ýumruk ýetse-de hakyňy al
Ak gireni bilen aň girmez
Gözüň agyrsa, eliňi çek, içiň agyrsa — damagyňy
Namarda zar bolandan, gara derýa gark bol
Çagaly öý — bazar, çagasyz öý — mazar
Gülme goňşyňa — geler başyňa
Göwün-göwünden suw içer, gamyş — bogundan
Ýylanyň aýagyny görmersiň, mollanyň — çöregini
Garyndaşdan garnym ýakyn
Bir gören tanyş, iki gören garyndaş
Pylan ýerde bakyr bar, barsaň bakyr-da ýok, takyr-da
Baryny beren uýalmaz
Gyşyň güni kyrk tüýsli, kyrkysy-da gylyksyz
Ökde ökdäni görende, aýagy tibirdär
Ajyksaň, çopan ýanyna, suwsasaň, daýhan ýanyna bar
Ýalňyz goldan aw çykmaz
Gyz maşgalanyň erki enede bolar
Hereketde — bereket
At aýagyna nal ursaň, eşek aýagyn galdyr
Oýunçy utulanyny bilse ýagşy
Kerri goýun giç ürker
Yhlas bilen aglasaň, sokur gözden ýaş çykar
Döwletli — aş üstüne, bidöwlet — käýinç üstüne
Är-heleýiň urşy, ýaz gününiň ýagşy
Mert özünden görer, namart — ýoldaşyndan
Deň etmän, duş etmez
Köp ýortan bir taýar
Ýeke gezen heder eder
Ýagşy söz ýylany hinden çykarar
Goça buýnuz ýük däldir
Ot bolmadyk ýerde tüsse bolmaz
Galpyň gazany gaýnamaz, gaýnasa-da baýnamaz
Tomus depesi gaýnamadygyň, gyş gazany gaýnamaz
Işlemedik — dişlemez
Atanyň-enäniň göwni ogul bilen gyzda, ogul bilen gyzyň göwni dag bilen düzde
Eşegi ýüke çek, eşek ýüke gelmese, ýüki — eşege
Bar-bar işden bar, işlemedik nana zar
Garny dokuň maly tükel
Dogry dost kinesiz bolar, bolşuňy ýüzüňe diýer
Jepasyny çeken, wepasyny görer
Aýda gelsin — aman gelsin
Çaman ördek ir uçar
Giden getirer, oturan nyrh sorar
Bilmeseň, bileniňkä git
Seresap gep daşa gala, biseresap gep başa bela
Ýüz berilse, ýüziň düşer etme
Garyplyk öldürmez, öldürmesede güldürmez
Agzy köp aşa ýagşy, eli köp işe
Hiçden giç ýagşy
Urşuň geňeşi ýok
Ýeke çykana — ýeke kesek
Haýyr işi jäht tut
Aç towuk düýşünde dary görer
Ýeke bolup ýol tapandan, köp bolup azaşan ýagşy
Ýylan çakan kendirden gorkar
Sorap berenden, urup ber
Süri agsagyny gizlär
Myhmany atar, başyňy gutar
Gyzym öýde, gylygy daşarda
Düýe münüp, hataba bukma
Hoşuň atasy ölmändir
Ýandagy ýaýnatma, bahyly baýnatma
Ýigidiň güler ýüzi bolsun
Ýandagy bassaň küde bolar, bedäni bassaň — pide
Gylyç ýarasy biter, dil ýarasy bitmez
Ýumşa gideniň eglenip gelenini dile
Ekene bar, ekmedige ýok
Aýagy uly syganyn geýer, aýagy kiçi öýenin
Işanyň işi tükenmez, dagyň — daşy
Garaňkyda ýöreseň büdürärsiň
Mollasy köp bolsa, toklusy harama çykar
Okan ozar, okamadyk tozar
Alma biş, agzyma düş
Suw görmän, tamman çykarma
Açlyk näme iýdirmez, dokluk näme diýdirmez
Jany agyrmaýanyň ýanynda başym agyrýar diýme
Ala gargada hakym bolsa, gyş gelmese, ýaz geler
Ýer gaty bolsa, öküz öküzden görer
Deňňene deň şärik
Eda yzlasaň, ýola barar; ýoly yzlasaň — ile
Ýagşy niýet — ýarym döwlet
Gorkagy kowsaň, batyr bolar
Guşda barak eti, goýunda erek eti
Tapan — begener, tanan — alar
Tükenmez hazynam bolandan, uýalmaz ýüzüm bolsun
Ýekäniň çaňy çykmaz
Ýagşylyk ýerde ýatmaz
Mollada berim bolmaz, ýabyda — gerim
Ýerden tapsaň sanap al
Guş burunsyz dogmaz, çaga — rysgalsyz
Uly başlar, kiçi işlär
Dünýäni sil alsa, guba gazyň döşünden
Il oňlasa, atyňy soý
Namart aş üstünde arlar
Garybyň it hem ýagy, bit hem
Görk — agyzdan, görmek — eginden
Diş dişe degenden daş daşa degsin
Ýigidi dostundan tana
Çemçe bilen ýygnanyňy çanaklap dökme
Başy sagyň — maly tükel
Düýäniň ulusy köprüde kötek iýer
Owal aşyk köýer, soňra magşugy
Gulak eşidenini göz görmesin
Arkalaşan ýow gaýtar
Ýoldan çyksaň çyk, ilden çykma
Ýere bakandan ýer gorkar
Gaharyň aňy bolmaz
Tilki sarkydyndan şir datmaz
Baýyň berenin görmedim, hudaýyň — keremin
Mal eýesine çekmese, şumluk
Telbä araba döwülse odun, öküz ölse et
Gaçan gutular, duran tutular
Gurt agzasaň, gurt geler
Mollaň almyty, gargaň iýmiti
Hemme ýerde horazyň sesi bir
Öwrenişen ýagy uruşmaga ýagşy
Äri är bolanyň — heleýi şir, äri är bolmadygyň — heleýi gara ýer
Aşy ýok oraza tutar, işi ýok namaz okar
Ýer ala, ýurt ala
Ýük egrisi uzak gitmez
Akylly özüni öwmez
Kötek güýçli bolsa, ýüň gazyk ýere gider
Ogrulyk eden uýalmaz, üstüne gelen uýalar
Basygy hem basmasaň, özüňi basar
Açlyk jebrin çekmedik, dokluk gadyryn näbilsin
Batyr ýarasyz bolmaz
Giç ýat-da ir tur, alty pişegi artyk ur
Ne hamyr, ne petir, ne toýa ýarar, ne ýasa
Güle kast edip degen kül bolar
Çilimkeşiň hem içi ýanar, hem daşy
Pul boldy, kül boldy
Bolduran hem aýal, güldüren hem aýal
Söwüş iýseň, çebiş iý, maza berer dişiňe
Her kim öz ekenini orar
Emgenseň, emersiň
Ýüz namart bir merdiň ýerini tutmaz
Oýun bir, maza iki
Egri azar, dogry ozar
Ötügsiz ýazyk — başa horluk
Könesi bolmadygyň täzesi bolmaz
Ýüpegi saklamasaň, ýüň bolar, gözeli saklamasaň — güň
Mal eýesiniň gözünden suw içer
Bijeli oglan aglamaz
Batyr söweşde belli
Dok çaýkanman, aç doýmaz
Ajysy bolmadygyň süýjüsi bolmaz
Daşa dalaw ýokmaz
Il agzy keramat
Mollada berim bolmaz, sopuda — şerim
Goç ýigit söweşde belli
Baş bolmasa, göwre läş
Garyp adam ýamanar, ýamanar-da guwanar
Akyl güýç berer, güýç hem ýürek
Güýji ýetmez göre galar
Eken orar, dokan geýer
Ýaltanan ýal tapmaz, tapsa-da bol tapmaz
Alyp asgyn bolýançaň, berip ökde bol
Ýetim gözi çemçede, odunçyňky — omçada
Doňuz ölse-de, hor-hory ýatmaz
Bahylyň bagy gögermez; gögerse-de, miwe bermez
Ýüz goýun tükener, ýüzi garalyk tükenmez
Ýok ýerden bar eden, ýonuşgadan don eden
Ýalanyň süýjüsinden, çynyň zäheri datly
Ýer gaty-da, gök ýyrak
Tagan aýagy üç bolar, biri-birine güýç bolar, biri synsa, hiç bolar
Bilegi ýogyn birini ýykar, bilimi bolan — müňüni
Soňky puşman — öte duşman
Betlagam äre barandan, gazlygy göre bar
Balykçy müň tümenlik düýş görse, balygyna ýorar
Atasyz oglan — ýetim, enesiz oglan — ýesir
Hudaýa ynansaň ynan weli, eşejigiňi berk duşa
Iki göç — bir talaň
Özüni öweniň tanapy çüýrük
Çopana meýlis haram
Durna gökde, duzak ýerde
Ata kesbi ogla halal
Bir ýazykdan är ölmez, hiç ýazyksyz är bolmaz
Ýetim aşy-ýarma köje, ol her bişer ýarym gije
Saglyk bolsa, beglik bolar
It ýüwrügin tilki söýmez, gamly kişi gülki söýmez
Lalyň diline enesi düşer
Iki ýakyn uruşsa, özgelere iým bolar
Dagdan arkasy bolanyň daşdan ýüregi bolar
Ýarym güne ýaryş ýok
Işlän ölmez, iglän öler
Ýakma bişersiň, gazma düşersiň
Oglan howlugar, tut wagtynda bişer
Aý dogsa, älem görer
Kiri kir açar, kinäni — söz
Öň degen ýumrugyň tasiri artyk
Bu günki işiňi ertä goýma
Saýany ekmedik salkynda, ýatmaz
Yhlasa — myrat
Kesew uzyn bolsa, gol ýanmaz
Gyz ýagşysy «gyşyk» çatmadan çykar
Serçeden gorkan dary ekmez
Päli azan tilki hinine bakyp üýrer
Özüň süýt bilgin dostuňy — gaýmak
Balyk başyndan porsar
Arpa ekip, bugdaý orjak bolma
Öň gelen orun alar
Bolgusyza barynçaň, boý oturgyn ölünçäň
Orakdan soň hoşa
Süýthoryň önüni bathor ýykar
At garrar, meýdan garramaz, ýigit garrar, heňňam garramaz
Don biçerler ýeňli-ýanly, dost tutarlar öňli-oňly
Sabyr düýbi sap altyn
Bal süýji, baldan bala süýji
Bir köstsüz gözel bolmaz
Çöken düýe ýer alar
Gelen döwlet, giden mähnet
Oduny ýygana ýakdyr, maly gazanana bakdyr
Sygryň şahyna ursaň, sugunyň endamy syzlar
Nanyny aýan aşa ýeter, daňyny aýan — toýa
Gedaý galla akylly gedaý bol
Gotur golunda bolmasyn, ýaman — ýanyňda
Süýtde agzy bişen, suwy üfläp içer
Ody gorjasaň, öçer, goňşuňy gozgasaň, göçer
Pyçak öz gynyny kesmez
Dagy-daşy ýel bozar, adam arasyny — söz
Ýagşydan at galar, ýamandan set
Gazana ýanaşsaň, garasy ýokar, ýamana ýanaşsaň — belasy
Müsürde şa bolandan kenganda geda bol
Dil hem bela, hem gala
Bogazyny bogmasaň, bogaz düýäni ýuwudar
Aýybyny ýaşyran aýňalmaz
Garry hem bolsa gyz ýagşy, egri hem bolsa ýol ýagşy
Ýamandan boýnuňy satyn al
Göwni açygyň ýolam açyk
Çig et — et getir, çig tüwi — dert getir
Ak iner çökmese, boz maýa gaýmaz
Bisähet gün at bakmasaň, sähetli gün at tapdyrmaz
Oýnap ekseň, boýnap biter
Il agzyn ýygyp bolmaz, çelek agzyn — bogup
Halwany hekim iýer, şallagy ýetim
Aýbyny ýaşyran aýňalmaz
Gyzym, saňa aýdaýyn, gelnim, sen eşit
Suwuň siňňin akanyndan, ýigidiň ýere bakanyndan
Ýer doýman, är doýmaz
Ýalan sözleseň, tutularsyň; düz sözleseň, gutularsyň
Garganyň gaz balasy, her kişiň öz balasy
Duzluga düşen duz bolar
Gaty görseň, gaty ýerde otur
Mellekçä ýer berseň, ýer eýesini ýerden çykarar
Gar «ýagdysy» diýip begenme, aýazy bardyr; işan «geldi» diýip begenme, nyýazy bardyr
Özüňden aşagy gör-de, şükür et, özüňden ýokaryny gör-de, pikir et
Itiň boýnuna göwher daksaň, it hem aglar, göwher hem
Körüň bar bileni iki gözi
It öýkelese, eýesi duýmaz, pişik öýkelese — bibisi
Ýoluň ak bolsun, ýoldaşyň — hak
Öz elim öz ýakam
Ýagşyny görmek hem jennet
Bir okana bir-de dokana
Günäliň oduna bigünä ýanar
Aýybyny aýdan uýalmaz
Egilme-de bükülme
Zalymyň — zulumyndan, şermendäniň — şerinden
Gylyç göteren gylyçdan hem öler
Ýalanyşan ajykmaz, söýenişen ýykylmaz
Gurt gören itiň agzy bir bolar
It guýrugyndan zarar, eşek ýalyndan
Dil bilen orak orsaň, bil agyrmaz
Ir turan işinden dynar
Agajyň şahasy ýokary bolsa, miwesi aşak
Her işiň haýry ýagşydyr, toýun gelşigi bagşydyr
Peýdasyz perişdeden aşna döw ýagşy
Dag başy dumansyz bolmaz, är başy — hyýalsyz
Öwlen oglan öňüni hapalar
Pis pisi tapar, suw — pesi
Eşek semrese eýesini deper
Öz gadyryn bilmedik, il gadyryn näbilsin
Müň gaýgy bir iş bitirmez
Merde ýalbarsaň peseler, namarda ýalbarsaň eseler
Gamşy gowşak tutsaň, eliňi gyýar
Bagşynyňky «haý» bilen, mollanyňky «waý» bilen
Dostuňy egleme, nepden galmasyn; duşmanyň saklama, syryň bilmesin
Ker eşidenini biler, kör — tutanyny
Gylyç gynynda ýatsa, poslar
Ýylanyň daşy ýumşak, içi zäher
Galan işe gar ýagar
Şu günki serçe düýnki serçä jik-jik öwreder
Ädikçiniň ädigi bitmez
Gazany gazanan atar, oduny ýygan ýakar
Ýalaňaç suwdan gaýtmaz
Gural işlär, el magtanar
Tilkiniň müňde bir sapalagy bar, iň gowusy görünmezlik
Azajyk gaýgyny iş basar, azajyk agyryny — aş
Iýip doýmadyk ýalap doýmaz
Serçe semräp batman çykmaz
Ýagy gaýtsa, batyr köpeler
Öli aýatdan doýmaz, diri — hezzetden
Sopy sogan iýmez, tapsa gabygyny hem goýmaz
Haýwan ysgaşa-ysgaşa, ynsan soraşa-soraşa
Eýesi ýoguň söýesi ýok
Arkaly köpek gurt alar
Düýe gyrda bolsa-da, gözi şorda
Geçiň ýüzözüň düz; geçiň üçözüň puç
Garyp gyzy görki bilen, baý gyzy tarakgysy bilen
Bergiň müňe ýetse, ýumurtga börek iý
Hem hoz gerek, hem hozuň mürrügi
Öňüm gelenden soňum gelsin
Geça jan gaýgy, gassaba — ýag
Soňky tüýkülik sakgal ezmez
Başa bela dilden geler
Atda aýak bolsun, ärde gaýrat
Söýdüren-de dil, köýdüren-de dil
Ýigidiň göwni ýüpekdir, berk çigilse çözülmez
Ölme eşegim ýaz geler, ýorunja biter
Düýe garrasa, köşegine eýerer
Garakçy topdan aýrylanyny sanjar
Başyňa düşse, başmakçy bolarsyň
Gulagyň garny bolmaz, siňegiň — erni
Gije oda gitme, gündiz — tüssä
Ýigit göre batyr, at çapa ýüwrük
Geňeşli biçilen don gysga bolmaz
Altyn ýerde ýatmaz, ýagşylyk — ýolda
At — ürken ýerinden, är — gorkan ýerinden
Ýurdy belet çapar
Bal tutan barmagyny ýalar
Çykmadyk janda umyt bar
Ykrary ýogun — ymany ýok
Gerek deregi ýykar
Abadan kent tüssesinden belli.
Abat öýüň bilbili, bibat öýüň baýguşy.
Abdal gelip Horasanda tarykatdan söz açar.
Abraý diýeniň gyrkylan erkeçdir, gaçsa tutdurmaz.
Abraý isleseň – köp diýme, saglyk isleseň – köp iýme.
Abraýly ýigide ýaraly keýik sataşar.
Abraýy gaçandan gut gaçar.
Abraýy tapyp bolmaz, biabraýlyk duran ýeriňde.
Aç aň bilmez, arryk höwür.
Aç başym – dynç gulagym.
Aç galandan, giç gal.
Aç itiň guýrugyny arryk it ýalar.
Aç öleniň hem aýry mazary ýok.
Aç ryzkyny kowalar, ýalaňaç öýe girer.
Aç towuk düýşünde dary görer.
Aç uklasa, düýşünde – nan, oýansa, huşunda – nan.
Açda algyň bolmasyn, bege – bergiň.
Açgöz ulalsa, ilini tanamaz.
Açgözüň garny doýsa-da, gözi doýmaz.
Açlyk belasyndan, dokluk belasy ýaman.
Açlyk daşa çeker, ýalaňaçlyk – içe.
Açlyk näme iýdirmez, dokluk näme diýdirmez.
Açlyk ýylynyň arpasy, bugdaýdan belent sarpasy.
Açlyk zaryn çekmedik, dokluk gadyryny nä bilsin.
Açsam – aýamda, ýumsam – ýumrugymda.
Açyk agyz aç galmaz.
Açyk baş getir, gür çäç getir.
Açyk gaby it ýalar.
Açyk gapydan it bakar.
Açyk saçak hödür islemez.
Açyk ýaradan är ölmez.
Açylan etek ýapylar, göreniň gözünden gitmez.
Adam – amanat, amaly – baky.
Adam adam bilen, pisse badam bilen.
Adamy adam bolsa, golça dykam bir gap.
Adam adam bolsa, pyşbaga-da gural.
Adam adama mätäç, bir-ä dokçulykda, bir hem ýokçulykda.
Adam adama myhman, jan – göwrä.
Adam adamdan gutular, adam pälinden gutulmaz.
Adam alasy içinde, haýwan alasy daşynda.
Adam aňyndan belli, kerwen – jaňyndan.
Adam arasyny dil bozar, dagy-daşy ýel bozar.
Adam arrygy hor bolar, ýer arrygy – şor.
Adam aşda belli, at – daşda.
Adam aýbyny ýer ýaşyr.
Adam balasy – iliň lälesi.
Adam bar – gep bar, arpa bar – çöp bar.
Adam bar gözden gyzar, adam bar – sözden.
Adam bardyr, adamynyň nagşydyr, Adam bardyr haýwan ondan ýagşydyr.
Adam başy – daşdan gaty.
Adam bilenini okar, towuk görenini çokar.
Adam bir ýaşar, edebi – iki .
Adam dilinden tapar.
Adam doga ýaman däl, dura ýaman.
Adam edebinden tanalar, ýurt – tugundan.
Adam eli hem abat, hem bibat.
Adam görki – akyl, söz görki – nakyl.
Adam göwni gülden näzik.
Adam gulagyndan iglär.
Adam hem düzer, hem bozar.
Adam işden ölmez, igençden öler.
Adam köki il aşar, arça köki – dag.
Adam namartlasa, aty-da aýagyny ýitirer.
Adam şatlansa-da hiňlener, gamlansa-da.
Adam saýdym eşegi, gapa ýazdym düşegi.
Adam sözi adam öldürer.
Adam ynanmaz sözi düz bolsa-da, sözleme.
Adam ýüregi çil ýüpek, çigin alsa çözülmez.
Adamdan emel gutulmaz.
Adamy iş garratmaz, gaýgy-alada garradar.
Adamy ýüreginden daglarlar, haýwany – budundan.
Adamyň eti haram bolsa-da, lebzi halal.
Adamyň gahary – ýylanyň zäheri.
Adamyň hormaty özüne bagly.
Adamyň iki gözi terezi.
Adamyň owwaly hem oglan, ahyry hem oglan.
Adamyň ýuwhasy ýylanyň ýuwhasyndan beter.
Adamyň ýüzüne gara-da, halyny sora.
Adamynyň özüne bakma, sözüne bak.
Ady biriň jany bir.
Ady güwälik, sözi dogalyk.
Ady ilde, orny törde.
Adyl däl kişiniň aýagy synyk, gözi sokur.
Adyl sakçylygy goýun itinden öwren.
Adyň aga bolsa, iliň daýysy bolarsyň.
Aga bilen ininiň oky-ýaýy başgadyr, Baý öýüniň gyzynyň sepi-şaýy başgadyr.
Aga borç eýlär, nöker – harç.
Aganyň-ininiň azary bolmaz, Azary bolsa-da, bizary bolmaz.
Agaç barly bolsa, başy aşak.
Agaç bolan ýerde pudak synar.
Agaç egildi – döwüldi, ýigit uýaldy – öldi.
Agaç garrar, guş pudagyna bir gonar.
Agaç gatysy soky bolar.
Agaç iýmişinden belli, adam – kylmyşyndan.
Agaç miwesinden belli, adam – hilesinden.
Agaç tutan ýeriňden döwülmez.
Agaç ýamany gazyk bolar, tokmak iýer.
Agaç ýatgynyna ýatar, ýaman aslyna tartar.
Agaç ýok ýerinde gamyşam agaç.
Agaç ýykylsa, paltaly-da ylgar, paltasyz-da.
Agajy içinden gurt iýer.
Agajy ne jüre bolsa, miwesi hem şo jüre.
Agajy ýaşlykda bük.
Agajyň pahnasy hem özünden öner.
Agam aty ozandan, agyldaşymyň aty ozsun.
Agam bir hatyn aldy, dawany satyn aldy.
Agan araba Alla neýlesin!
Aganyň ala gözi, ýeňňäniň ajy sözi.
Agaryp öňe-de düşme, garalyp soňa-da galma.
Agaryp tenim görnenden, gögerip ýamam görünsin.
Agasy aganyň guly guduz.
Agasyny görüp, ini öser, bibisini görüp – siňli.
Aglak agylyndan dok.
Aglamadyk oglana emjek ýok.
Aglamak – gör başynda.
Aglamasyny bilmedik ölüsini murdarlar.
Aglan, agysynda diňer.
Aglap-aglap pel çeken, gülüp-gülüp suw tutar.
Aglaşmaga öz ýagşy, sylaşmaga ýat ýagşy.
Aglasy gelen oglan atasynyň sakgalyny oýnar.
Agsagy taýak saklar.
Agsak – ädimsek, sakaw – sözlemsek.
Agsak keýik müň torsuga ýetdirmez.
Agşam gören tanşyňy ertir görmek gümana.
Agşam şapak gyzarsa, gelniň ogul tapdy bil,Daňdan şapak gyzarsa, malyňy ýagy çapdy bil.
Agşamlygyny tapan ertirligini gaýgy etmez.
Agşamyň haýryndan ertiriň şeri.
Agşamyň syryny daň biler.
Agylda owlak dogsa, arykda oty biter.
Agyň – ady, garanyň – dady.
Agyr daş ýerinde ýatar.
Agyr gün delmireder, ýeňil gün ýeldireder.
Agyr günde dost gerek.
Agyr ýüküň azabyny gatyr biler.
Agyrmadyk başa ýaglyk daňma.
Agyrmaýan baş ýassyk islemez.
Agyry aşdan geler, dawa – garyndaşdan.
Agyryly ýerden gol gitmez.
Agysyz ölüm bolmaz, öýkesiz – toý.
Agyz – bir, gulak – iki, bir sözläp, diňle iki.
Agyz agyzdan ýel alar.
Agyz – aýgak, söz – taýgak.
Agyz beripdir, aş-da ýetirer.
Agyz bir bolsa, göwün jem bolar.
Agyz iýen aşy göz tanar.
Agyz iýmese, ýüz utanmaz.
Agyz iýse, göz uýalar.
Agyz ulusyny büzse bor, Göz ulusyny süzse bor, Burun ulusyny nätse bor?!
Agyz agyzdan ýelli, gulak gulakdan eşitgir.
Agyzdan çykan başa deger.
Agyzdan çykan söz – atylan ok.
«Agza geldi» diýip, diýiberme, «öňe geldi» diýip, iýiberme.
Agzy gana degen gurt ol oba ýoda açar.
Agzy gepden boşamaz, sözi söze ogşamaz.
Agzy gowşak ýumşak arar.
Agzy gulply sandygy diş açmasa, dil açar.
Agzy gyşyk bolsa-da, baý gyzy är dannar.
Agzy gyşyk bolsa-da, baý ogly geplesin!
Agzy tagam tanamaz, han palawyna at dakar.
Agzy ýaman il bular, aýagy ýaman gol bular.
Agzybire Taňry biýr, agzalany gaňrybiýr.
Agzybiriň aşy bir.
Agzybirlik aş getirer, agzalalyk – kaş.
Agzyma aş, garnyma daş.
Agzyň doly gan bolsa-da, ýagynyň ýanynda tüýkürme.
Agzyň köpi aşa ýakyn, eliň köpi – işe.
Agzyň parawuzy ýok, diliň – süňki.
Agzyny aç, dili bolsa – gaç.
Agzyny alart-da, höküm sür.
Agzynyň aýdanyny gulagy eşitmez.
«Ah» diý, «wah» diý, öz gamyňy özüň iý.
Ahmalyň döwlete zyýany bar.
Ajal bilen myhman soraman geler.
Ajal gaýyp, didar gaýyp, nika gaýyp.
Ajal geldi jahana, başagyry bahana.
Ajal geler ýorta-ýorta, kime bu gün, kime erte.
Ajal iki gelmez, bir gelende-de gutulyp bolmaz.
Ajal ýetmän jan çykmaz, bahyl baýdan nan çykmaz.
Ajala çäre ýok.
Ajala derman ýok, pakyra – perman.
Ajala doga ýok, akyla – bela.
Ajaly ýeten köpek, metjidiň diwaryna buşugar.
Ajaly ýeten tilki, hinine bakyp uwlar.
Ajaly ýeten ýylan ýol üstüne çykar.
Ajaly ýetmedik gul ölmez.
Ajy badamjany gyraw almaz.
Ajy bilen süýjüni gören biler, Uzak bilen ýakyny – ýörän.
Ajy – gepletme, doky – derletme.
Ajy günleri süýjä öwürýän – sabyrdyr.
Ajy hem bolsa, çyn söz ýagşy.
Ajy sorag berip, süýji jogaba garaşma.
Ajybalgaz çykdy, tebipleriň goly baglandy.
Ajygan guduzlandan beter.
Ajygan ölmez, alňasan öler.
Ajyksaň – çopan ýanyna bar, Suwsasaň – daýhan ýanyna.
Ajyksaň ajy ek.
Ajylykda burç ajy, burçdan-da borç ajy.
Ajyň aňy bolmaz, dokuň – gaýgysy.
Ajyň aňy bolmaz, garybyň – imdady.
Ajyň awy ganamaz.
Ajysy bolmadygyň, süýjüsi bolmaz.
Ak altyn gara günde gerek.
Ak atly bolar, gara datly.
Ak düýäni gördüňmi? Göremok, şondan gowusy ýok.
Ak ekine ýokardan, gök ekine akardan.
Ak gireni bilen aň girmez.
Ak gün – agardar, gara gün – garaldar.
Ak maýa çökmese, boz maýa gaýmaz.
Ak öýi görüp, gara öýi ýykmazlar.
Ak ýüzde gara hal zynatdyr.
Ak zat alnyňa ýagşy.
Akabam uzyn bolsa, uzyndyr ömrüm meniň.
Akan aryk akar eken, bakan döwlet bakar eken.
Akar suw çeşme bolsa, ýatyp içme, Asylzada köpri bolsa, basyp geçme.
Akar suwuň kesileni – durany,Är ýigidiň baş egeni – öleni.
Akar-akar, öz adyny kişä dakar.
Akjak gan damarda durmaz.
Akmaga ýüz berme, nadana – söz.
Akmaga akyl öwretseň, düýpsüz guýa suw guýan ýaly.
Akmaga dymmaklyk jogap.
Akmaga iş buýursaň, ol saňa akyl berer.
Akmaga syryňy berme.
Akmaga toý kän, utançsyza – hezil.
Akmagyň – dilinde, akyllynyň – elinde.
Akmagyň agasy bolandan, akyllynyň inisi bol.
Akmagyň aty çyksa, özüni töre saýar.
Akmagyň jogaby – ümsüm oturmak.
Akmak – işi seni ýakmak.
Akmak akmak däl, akmaga «akmak» diýen akmak.
Akmak aranyny bilmez, köse garranyny.
Akmak aýak üstünde garrar.
Akmak başyň külpetini aýaklar çeker.
Akmak bent baglar, akylly ýap gazar.
Akmak bilen gülüşenden, akylly bilen aglaşan ýagşy.
Akmak çynyny aýtjak bolup, syryny aýdar.
Akmak dostdan, dana duşman ýagşydyr.
Akmak dünýä ýygnar, kimiň iýjegini Alla biler.
Akmak elini işleder, akylly – kellesini.
Akmak it Aýa üýrer.
Akmak it tazy ýalyndan tama eder.
Akmak myhman öý eýesine hödür eder.
Akmak özüni bildirer, töweregini güldürer.
Akmak pälinden myrat gözlär, segparaz – it ýalagyndan.
Akmak sürer dünýäni, akyl onuň haýrany.
Akmaýa gaýmasa, gara ýer doýmaz.
Akrap geler gygyryp, ýel-ýagmyryn çagyryp.
Aksakgal ak baş bolar, ýöne göwni ýaş bolar.
Akyl – aýnamaz, altyn – çüýremez.
Akyl – dost, gahar – duşman, soňy – puşman
Akyl – sözde, mähir – gözde.
Akyl akyldan ötgür.
Akyl akyldan sowaşyk.
Akyl är döwletden düşse-de, hormatdan düşmez.
Akyl başdan çykar, altyn – daşdan.
Akyl et, pikir et, pisindiňe syganna ynan, sygmadygyna ynanma.
Akyl güýç berer, güýç hem ýürek.
Akyl kellede bolmasa, jan azapda.
Akyl ýigide desmaýa, akylsyzyň ömri zaýa.
Akyldan artyk baýlyk ýok, saglykdan gymmat zat ýok.
Akylla – yşarat, akmaga – kötek.
Akylla bir söz besdir, akmaga müň söz hebesdir.
Akylly – getirer, akmak – ýitirer.
Akylly – öwrener, akmak – öwreder.
Akylly aşa ýakyn, akmak – daşa.
Akylly aýal başa garar, akmak aýal – ýaşa.
Akylly diýseň akmagy, başa urar tokmagy.
Akylly dostuny öwer, kemakyl – aýalyny, samsyk – özüni.
Akylly gelin öý diker, akmak gelin öý ýykar.
Akylly haýra hemradyr, akmak – şere.
Akylly iş – ganatly guş.
Akylly işi bilen, akmak dişi bilen.
Akylly işine ynanar, akmak – düýşüne.
Akylly işlär, akmak onuň hözürini görer.
Akylly ogul başdan biler, Akmak ogul – başa gelende, Tokmak ogul – hiç haçan-da.
Akylly ogul hem edep, hem talap.
Akylly ogul – hümmetli, akylly gyz – gymmatly.
Akylly oýlanýança, tentek işini bitirer.
Akylly ýigit ile ýetirer, akmak ýigit ýoly ýitirer.
Akyllynyň aty armaz, dony tozmaz.
Akyllynyň gadyry akmak ýanynda bilner.
Akyllynyň işinden göwnüň söýüner, Akmagyň işinden pähmiň käýiner.
Akyllynyň öňünden ýöre, akmagyň – yzyndan.
Akylsyz batyrlyk – bagtyňy ýatyrlyk.
Akylsyz baý bolandan, akylly gedaý bol.
Akylsyz ýaş ýok, bahasyz – iş.
Akylsyza akyl bermek hebesdir.
Akylsyzyň zowky artyk.
Akyly çaşanyň mähneti aşar.
Akyly diňläne berseň ýagşy.
Akyly keltäň – dili uzyn.
Akyly ýoguň ýakyny ýok.
Akylyň bahasy bolmaz, terbiýäniň – çägi.
Akylyň bolmasa, ýer diňle.
Akylyň bolsa, akyla eýer, Akylyň bolmasa – nakyla.
Akylyň bolsa, uzak ýola şöwür et, Bilimiň bolsa, bilmedige öwret.
«Al» diýlen malda haýyr bar.
Ala ekiniň hasyly-da kel-köse.
Ala garga oka gelmez, Çopan adam köpe bolmaz.
Ala gargada hakym bolsa, gyş gelmese, ýaz geler.
Ala sürlen ýeri çöp basar.
Alabahar alty gün, altysy-da gaty gün.
Alahekek öz dilinden bela galar, ýa-da öler.
Alaja ýylandan gorkan alaja ýüpden gorkar.
Alan aldy, galan galdy.
Alan bir günäli, aldyran müň günäli.
Alanyň gözi satanyň elinde bolar.
Alanyňa begenip, bereniňe gynanma.
Alanyňa ýaman diýme, müneniňe – çaman.
Alaryny bilse, Allasyna garamaz.
Alaryňy bilseň-de, ynsabyňy elden berme.
Alçysyna münen altyn aşyk ogully-da bolar.
Aldan haldadyr, aldanan ýoldadyr.
Algy berginiň ýerini tutmaz.
Algyly – arslan, bergili – syçan.
Algylyny bergili ýeňer.
Algyň soňy bergi bolar.
Algyr guşuň ömri az.
Aljagym bolsa-da, berjegim galmasyn.
Aljagyna gyrgydyr, berjegine gargadyr.
Aljyran aýal ärine «aba» diýer.
Aljyranyň aňy bolmaz.
Alkyş bilen är gögär, ýagmyr bilen – ýer.
Alkyş gyzyldan gymmat.
«Alla, Alla» diýmeseň, işler düzelmez.
Alla keremdir, guýusy tereňdir.
Alla şere meçew berse, bir demde dünýä ýumrulardy.
Alla ýalkasa ýaş berer, bendesi ýalkasa – aş.
Allany tanamadyk bendesini tanamaz.
Allanyň bermedigini bendesi berip bilmez.
Almadyk haýwanyň guýrugyndan ýapyşma.
Almak asandyr, bermek çetin.
Almalaşyga zat düýtmez.
Almany atan biler, nary – satan.
Almany çöle ek, armydy – baýra.
Almany göge zyň, ýere düşýänçä ýa pelek.
Almany soý ýere, armydy saý ýere.
Almanyň miwesi agajyndan alys düşmez.
Almaz kül içinde-de görner.
Almazak-da, bermezek, berse ukusy gelmezek.
Alňasalan işe şeýtan garyşar.
Alnyňdan akan suwuň gadyry ýok.
Alnyňdan çykan alaja ýylan, al-da biliňe çolan.
Alsaň aýal bolar, gonsaň – ýurt.
Alsaň – biter, satsaň – ýiter.
Altmyş günde atar, ýetmiş günde ýeter.
Altmyş ýaşda ataň ölse, şonda-da bir entärsiň.
Altmyşda – agta, ýetmişde – nogta.
Alty aga birigip, ata bolmaz, ýedi ýeňňe birigip – ene.
Alty dänede gysmasaň, altmyş dänede gysdyrmaz.
Altyn agyzdan altyn söz çykar.
Altyn alma, alkyş al.
Altyn arzysyz galmaz.
Altyn başym dek bolsa, dana başym dik bolar.
Altyn çykan ýerinde gymmat.
Altyn gapylynyň agaç gapyla dilegi düşer.
Altyn görüp azma, kümüş görüp gyzma.
Altyn kiçi hem bolsa, bahasy gymmat.
Altyn otda bilner, adam – zähmetde.
Altyn saklan aç ölmez.
Altyn ýerde ýatmaz, ýagşylyk – ýolda.
Altyn-kümüşiň könesi bolmaz, Ata-enäniň bahasy.
Altynly öýden jan datly.
Altynyň agzy bir bolsa, asmandakyny gaýdyrar, Altmyşyň agzy ala bolsa, agzyndakyny taýdyrar.
Alybilse, Allasyny gözlemez.
Alym azmasa, älem azmaz.
Alym öldi, ylym öldi.
Alymlara pikir gerek, derwüşlere – zikir.
Alymyň arrygyndan gork, begiň – semizinden.
Alynça – şirin-şeker, alansoň – eşek deper.
Alynjak gyz Aý görner.
Alynyň aryny Ahmetden çykarma.
Alyp asgyn bolynçaň, berip üstün bol.
Alys ýeri ýakyn eden at Taňry, Ýat bir öýi ýakyn eden gyz Taňry.
Alys ýeriň bugdaýyndan ýakyn ýeriň samany ýagşy.
Alys ýurduň habaryny argyş getirer.
Alysa barýan gonak köp eglenmez.
Alysdaky doganym, seni görmän oňanym.
Alysdakyň aty ozandan, ýakyndakyň taýy ozsun.
«Aman!» diýene nurbat.
Aman nyşany – iman.
Amanady münen günüň eýesi geler.
Amanat – ar, geýseň – dar.
Amanat – ýaman at.
Amanat ýa awlykda bolar, ýa – suwlukda.
Amanat zady daşamak dagdan agyr.
Amanatly – garamatly.
Andyzly öýde at ölmez, egrijeli öýde – är.
Aňlamaz adamdan daş gowy.
Aňly adam – aňlar, aňsyz adam – geňlär.
Aňmaza düýe görünmez.
Anna güni arka gitme.
Aňsadyna bakan gyz dograr.
Aňtan – ýeňer.
Ar – garramaz, är – garrar.
Ar tapylar, meýdan tapylmaz.
Ar üçin kelläm gitse-de «wah» diýmerin.
Ara sözi öý ýykar.
Araba ýykyljak bolsa, kyrk gün öňünden jygyldar.
Arabada oturan gözli bolsa, kör aty hem dogry äkidip biler.
Arabasyna güýji ýetmän, arşyn depelär.
Araça taýak deger.
Araňa saýry goşsaň, aýbyňy açar, Süňňüňe saýry goşsaň, alyp gaçar.
Arka ýagry ata miras, ataň ýagry – ogla.
Arkala aň geler, arkasyza – hun.
Arkalaşan dag aşar.
Arkalaşan ýow gaýtarar.
Arkaly atyň arkasyndan müň at suw içer.
Arkaly dagda geňeşer.
Arkaly erke sözlär, arkasyz – gorka.
Arkaly köpek gurt alar.
Arkasyz är dawa islemez.
Armyt pudagynda sallanar, ýere düşer ballanar.
Arpa çörekden nan bolmaz, amanatdan – don.
Arpa çörek otdan gorkmaz, garry aýal – ärden.
Arpa ekdim, dary çykdy.
Arpa eker, bugdaý islär.
Arpa garsaň, at iýmez, kepege garsaň, it iýmez.
Arpa gylçyk – aş eken, altyn-kümüş – daş eken.
Arpa iýen at menzil keser.
Arpa nany besdir, tapsaň damaga.
Arpa tapmaz atyna, nöker tutar syrtyna.
Arpa undan köke bolmaz, gyrnakdan – bike.
Arpa uny çym-ak, suw degdigi göm-gök.
Arpa ýykylsa, dok bolar, bugdaý ýykylsa, pak bolar.
Arpadan, bugdaýdan elim üzüldi, umyt saňa galdy, dary harmany.
Arpaň dänesi bolandan, bugdaýyň samany bol.
Arrygyň çorbasy çykmaz, çyksa-da, ýyldyramaz.
Arryk halyny bilse ýykylmaz.
Arryk ölse ýagy ýok, garyp ölse agy ýok.
Arslan arlasa, atyň aýagy duşaklanar.
Arşyn getir biýz al, çuwal getir hoz al.
Artyk aýdan özi uýalar.
Artyk damak daş ýarar, daş gaýdyp baş ýarar.
Arwananyň ýagşysy az iýer, köp ýaşar, Arwananyň ýamany köp iýer, az ýaşar.
Arybyňky – gülüstan, göribiňki – çölüstan.
Aryk akan ýerine, bagt bakan ýerine.
Arykdan ätle, yzyňy ýatla.
Arykdan suw akar, daýhana Hudaý bakar.
Arynyň zäherini datmadyk, balyň gadyryny näbilsin.
Arzan illetsiz bolmaz, baha – hikmetsiz.
Arzanlykda alyjynyň, gymmatlykda satyjynyň ýüzüni görme.
Arzanyň çorbasy dadylmaz.
«Aş» diýseň, hapyr-hupur, «iş» diýseň, gulak ýapyr.
Aş atana aş at, daş atana – daş.
Aş bolsun, agzymy ýandyrsyn, daş bolsun, başymy syndyrsyn.
Aş dileme, diş dile.
Aş gatygy duz.
Aş tagamyn dadan biler, ýol agramyn – äden.
Aş ysy bilen datly.
Aşa ýaman bolma, asarlar, Aşa ýuwaş bolma, basarlar.
Asly haramyň nesli haram.
Aslyna çekermiş ýüwrük-çamanlyk.
Aslyny unudan atasyny atar.
Asmandan arpa ýagsa, eşegiň haky hepbe.
Asmandan inip ýere düşen, ýedi derýanyň suwuny içen.
Aşna bolmak aňsat, jyda bolmak kyn.
Assa gaçan namart.
Assa giden ýorulmaz.
Assa ur, rasta ur.
Assa ýörän alys gider.
Aşy ajygana ber, gyzy – aşygyna.
Asyl asla gider.
Asyl aýal öýüne bezeg.
Asyl görseň, soý sorama, jöwlan görseň – suw.
Aşym az bolsa-da, çanagym giň bolsun.
Aşyň alasy – Taňryň belasy.
Aşyny aýan aşa ýeter, donuny aýan – toýa.
«At alan bilen gelin alanyň kepili özümdirin» diýermiş Allatagala.
At – arryklykda, gyz – garyplykda.
At «Basman!» diýen ýerine müň basar, Iş «düşmen» diýen ýerine müň düşer.
At ady bilen, ýigit ody bilen.
At agynan ýerde toý bolar.
At alma – eýer al, aýal alma – hossar al, ýer alma – goňşy al.
At alsaň – ýorga bilen ýöriş al, Aýal alsaň – akyl bilen huş al.
At alsaň gunan al, düýe alsaň – inen.
At arzan – taý gymmat, Gyz arzan – dul gymmat.
At atyň yzyndan daljygyp ýeter, Düýe düýäniň yzyndan – ajygyp.
At aýagy gitgir, ozan dili ötgür.
At aýagyň aşagynda agsamasyn.
At aýagyna nal ursaň, eşek aýagyny galdyrar.
At aýagyndan semrär, adam gulagyndan.
At aýlanyp, gazygyny tapar, suw aýlanyp – ýarygyny.
At aýlygyny gözlär, düýe – ýyllygyny, eşek – aýagynyň aşagyny.
At basyşyndan belli, är – bakyşyndan.
At bilen ýola çykan eşegiň waý halyna.
At bolsa, hamyt tapylar.
At çaňyna giden geler, pil çaňyna giden gelmez.
At çapa ýüwrük, ýigit göre batyr.
At çapanyňdan geçdik, eýeriň gaşyndan berk ýapyş.
At çapsa durup-durup bakylar, Baýtal çapsa her dürli at dakylar.
At depişigine at çydar.
At dosty – ata dosty.
At eýeri bile yzzatly, gul baýary bile.
At gadyryny münen biler, ok gadyryny – atan.
At garrar – meýdan garramaz, Ýigit garrar – heňňam garramaz.
At garrasa, höwre goýlar.
At gitdi, örküni-de äkitdi.
At gowusy – erinlek, ýigit gowusy – burunlak.
At güýji arpada.
At gylygyna eýesi ýetik.
At gylygyndan iýmini artdyr, Gyz gylygyndan – sepini.
At iýmeýän ajy otlar bitmese ýeg.
At keselini andyz açar,
Gyz keselini – gopuz.
At kimiňki – müneniňki, Don kimiňki – geýeniňki.
At kişňeşip tanyşar. adam – sözleşip.
At kişňär, taý öner.
A:t köýenden, at köýsün.
At maýyrmadyk, seýis bolmaz.
At münen atasyny tanamaz, aýal alan – enesini.
At – münenden, görk – geýenden.
At münmedik at münse, çapa-çapa öldürer, Don geýmedik don geýse, kaka-kaka tozdurar.
At münüp ataň öýüne bar, Don geýip – dogan öýüne.
At münüp, atam gomlap, at üstünde satan sallap.
Bag – barsyz bolmaz, at – timarsyz.
Bag – ekeniňki, ýap – çekeniňki.
Bag aýdypdyr: «Bak maňa, bakaýyn saňa».
Bagşy bilen ýagşy atyň belli baýragy bolmaz.
Bagşynyňky «haý» bilen, mollanyňky «waý» bilen.
Bagtly sähet gözlemez.
Bagtlyny yzlama, bagt ýoluny yzla.
Bagtyň ýatsa, düýäň üstünde it ýarar.
Bagym bar, barym bar.
Bahanam akja bäbek, bildir bolsaň bolmaýamy.
Bahardaky hereket, güýzki – bereket.
Bahyl baryny bermez, ýok garap durmaz.
Bahyl bazara gitse, şum habar getirer.
Bahyl jennet görmez.
Bahyldan daş sorandan, jomartdan aş sora.
Bahyldan gyşyň güni garam dileme.
Bahyldan pul almak – petirden gyl almak.
Bahyly sahylygyň bilen uýalt.
Bahylyň bagy gögermez, gögerse-de miwe bermez.
Bahylyň jaýy jähennem, sahynyň jaýy jennet.
Bakyrganda bakyr bar, baryp görseň, takyr bar.
Bal bar ýerde siňegem bolar.
Bal diýmek bilen agyz süýjemez.
Bal gadyryny bakgal biler, zer gadyryny – zergär.
Bal süýji, baldan-da bala.
Bal tutan barmagyny ýalar.
Bala hem ene diýer, hem baba.
Bala, balanyň işi çala.
Balaly öý bazar, şowhuny köňül ýazar.
Balaly öýde gybat ýok, balasyz öýde – gurbat.
Balanyň barmagy agyrsa, enäniň ýüregi syzlar.
Balygyň diriligi suw bilen.
Balygyň özi suwda bolsa-da, gözi gyrda.
Balyk başyndan porsar.
Balyk iýse, guýrugy semrär.
«Bar» diýip aşma, «ýok» diýip çaşma.
Bar – ogşadar, ýok – gagşadar.
Bar baryny aýdar, ýok ― zaryny.
Bar gaçagy tutsa bolar, ýok gaçagy nätse bolar.
Bar okaram, gel okaram, barmasaň-gelmeseň, orta ýolda döwül okaram.
Bar ýerinde bal arzan, ýok ýerinde duz gymmat.
Bar zadyň sakasy saglyk.
Bar zat bakyr, ýok zat – altyn.
Bar zatdan süýji-de dil, ajy-da dil.
Bara – bazar, ýoga – azar.
Baran getirer, oturan ýitirer.
Baran ýeriň kör bolsa, gözüňi ýum.
Barar guşuň başy aňry.
Barara gapysy ýok, ýapynara – ýapysy.
Barara ýeri ýok, batara köli.
Bar-bar işden bar, işlemedik nana zar.
Barça ýagşy, biz ýaman barça bugdaý, biz saman.
Barçasyny görmäge başymyz esen bolsun.
Barjak ýeriňe kesek atma, çykan gapyňy batly ýapma.
Barly ajyganda iýer, garyp – tapanda.
Barly bilen dalaşma.
Barly bolsun, barsyz bolsun öýüň bolsun, Gyňyr bolsun, gyşyk bolsun, äriň bolsun.
Barly bolup, baýlygňa guwanma, Garyp bolup, garyplygňa uýalma.
«Barly men» diýip buýsanma, «Ýoksuz men» diýip kemsinme.
Barlyk – etdi:r, ýokluk – jowrandyr.
Barlykda «dok» diýme, ýoklukda «ýok» diýme.
Barlykda abatlyk bar, ýoklukda ― takat.
Barlylyk däli eder, ýoksuzlyk ― sähne.
Barlynyň ady ýowuk, ýoklynyň ýüzi sowuk.
Barlynyň eli titremez.
Barmagy «başga» diýme, bilegi – bir, Ili «başga» diýme, dilegi bir.
Barmak bilen çözüljek düwüne agyz urma.
Bars – baýlyk, towşan – gahatlyk.
Barsyz agaja daş atmazlar.
Bary bile bazar eýle.
Barýan gapyň müň bolsa-da, ýatjak gapyň bir bolsun.
Baryna bazar et, ýoguna ― sabyr.
Baryny beren uýalmaz.
Baryny bermedigiň ýüzi gara.
Baryny görmäge başym dik bolsun.
Baş – başa, jan – jana.
Baş alynjak ýerde mal aýalmaz.
Baş bolmasa, göwre läş.
Baş döwleti – bereket, mal döwleti – hereket.
Baş iki bolman, mal iki bolmaz.
Baş sag bolsa, telpek tapylar.
Baş ulusy döwlet, aýak ulusy mähnet.
Baş ýarylsa, börük içinde, gol synsa, ýeň içinde.
Başa bela iki barmak dilden geler.
Başa dil getirenini, el getirip bilmez.
Başa düşen işi başarmak gerek.