apx01.txt

# Κατασκευή του Βιβλίου

![](kay-art.md){.epigraph}

## Τι είναι ένα βιβλίο;

Για τους περισσότερους αναγνώστες αυτή είναι μάλλον ρητορική,
αν όχι περιττή ερώτηση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα βιβλίο
είναι ένα φυσικό αντικείμενο που περιέχει δεμένες σελίδες.
Πράγματι, αυτός είναι ένας από τους τέσσερις ορισμούς που
βρίσκουμε για την φύση του σύγχρονου βιβλίου.^[@borsuk2018book]
Ένα βιβλίο είναι πρώτα από όλα ένα αντικείμενο, αλλά είναι
επίσης και το περιεχόμενο του, το οποίο μπορεί να είναι διαθέσιμο
σε άλλες μορφές όπως είναι η ιστοσελίδα ή ο ηλεκτρονικός αναγνώστης,
τα οποία έχουν πολύ διαφορετική φυσική μορφή από το βιβλίο, αλλά
έχουν το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο. Επίσης, ένα βιβλίο είναι μια
ιδέα, με την έννοια ότι το περιεχόμενο θα μπορούσε να γίνει
διαθέσιμο μέσω άλλων σημαντικών ιδεών, όπως για παράδειγμα ένα άρθρο.
Τέλος, ένα βιβλίο είναι μια διεπαφή, γιατί μέσω της οργάνωσης
του περιεχομένου σε σελίδες, ο αναγνώστης μπορεί να πλοηγηθεί
όπως θέλει και όπως το σχεδίασαν ο συγγραφέας και ο εκδότης.
Με αυτό το βιβλίο, επιχειρούμε να προσθέσουμε έναν ακόμη ορισμό
για την φύση του βιβλίου, *ένα βιβλίο είναι επίσης και
η διαδικασία κατασκευής του.*

## Πως κατασκευάζουμε ένα βιβλίο;

Η διαδικασία κατασκευής των περισσότερων βιβλίων τις τελευταίες
δεκαετίες μετά την διάδοση του επιτραπέζιου υπολογιστή και
της επιφάνειας εργασίας, γίνεται με τις αντίστοιχες εφαρμογές.
Ενδεικτικά, ένας συγγραφέας θα χρησιμοποιήσει μια εφαρμογή
όπως το Microsoft Word ή το Apple Pages για να γράψει ένα βιβλίο
και στην συνέχεια η εκδοτική ομάδα θα το μετατρέψει στο τελικό
βιβλίο με ένα πρόγραμμα όπως το Adobe InDesign. Οι εφαρμογές
αυτές μπορεί να είναι από διαφορετικές εταιρείες και να αλλάζουν
σταδιακά, αλλά η βασική τους φιλοσοφία είναι η ίδια ακριβώς και
τοποθετεί έναν αδιαπέραστο τοίχο ανάμεσα στην συγγραφή και
την παραγωγή του βιβλίου.

Η διαδικασία κατασκευής αυτού του βιβλίου
γκρεμίζει τον τοίχο που χωρίζει την συγγραφή από την παραγωγή
με μια διαδικασία κατασκευής που βασίζεται στην
τεχνολογία λογισμικού και στα εργαλεία της γραμμής εντολών.
Τα πλεονεκτήματα αυτής της επιλογής είναι πάρα πολλά,
ανάμεσα στα οποία το πιο απλό και χρήσιμο είναι ότι οι διορθώσεις
που γίνονται από τον συγγραφέα περνάνε απευθείας στο τελικό
βιβλίο, αφού υπάρχει μόνο ένα πηγαίο κείμενο σε ένα μόνο αρχείο.
Αντίθετα, στην επιτραπέζια σελιδοποίηση βιβλίων,
για κάθε αλλαγή που κάνει ο συγγραφέας στο δικό του αρχείο,
θα πρέπει να περαστεί χειροκίνητα στο διαφορετικό αρχείο παραγωγής.
Η συντήρηση δύο διακριτών αρχείων με το ίδιο περιεχόμενο
είναι μια από τις πιο κακές πρακτικές στην πληροφορική,
γιατί είναι θέμα χρόνου τα δύο αυτά αρχεία να χάσουν τον
συγχρονισμό τους.

Η πιο καλή πρακτική για την συντήρηση πολλών διαφορετικών
εκδοχών του ίδιου αρχείου είναι ένα σύστημα ελέγχου εκδόσεων.
Για αυτόν τον λόγο, η συγγραφή αυτού του βιβλίου έχει γίνει
στο σύστημα Github, το οποίο βασίζεται στην τεχνολογία git
για τον έλεγχο εκδόσεων αρχείων κειμένου. Με αυτόν τον τρόπο,
για κάθε αλλαγή που γίνεται διατηρείται ιστορικό. Αν και δεν
είναι πιθανό να θέλουμε να γυρίσουμε σε παλιότερες εκδόσεις
του αρχείου κειμένου, είναι πολύ πιθανό να θέλουμε να γίνουν
διορθώσεις από τρίτους, όπως είναι η γλωσσική επιμέλεια.
Τα σύγχρονα συστήματα ελέγχου εκδόσεων διευκολύνουν την συνεργασία
πολλών συγγραφέων πάνω σε αρχεία κειμένου, όπου εκτός από τις
αλλαγές κρατάνε και το ιστορικό των συγγραφέων. Επομένως,
η παραγωγή του βιβλίου μπορεί να γίνει από την ομάδα συγγραφής
και υποστήριξης με χρήση απλών εργαλείων λογισμικού και αρχεία
απλού κειμένου, και η συνεισφορά του κάθε μέλους να τεκμηριώνεται
αυτόματα από την δραστηριότητά του.

Καθώς το πηγαίο κείμενο και η διαδικασία παραγωγής του τελικού βιβλίου
βρίσκονται αποθηκευμένα σε δημόσια αποθετήρια με έλεγχο εκδόσεων
σε μια συνεργατική πλατφόρμα ανάπτυξης λογισμικού, αυτόματα προκύπτουν
πρόσθετα πλεονεκτήματα. Για παράδειγμα, ο επιμελής αναγνώστης μπορεί
να διορθώσει σφάλματα και αυτόματα να προστεθεί στους συντελεστές.
Επίσης, το συνολικό έργο μπορεί να διακλαδωθεί σε νέες κατευθύνσεις.
Η δυνατότητα διακλαδώσεων επιτρέπει την προσθήκη νέου περιεχομένου
το οποίο προαιρετικά θα μπορούσε να προστεθεί και στο κεντρικό
αποθετήριο του βιβλίου. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο η διαδικασία
παραγωγής, αλλά και η ίδια η συγγραφή του βιβλίου μετασχηματίζεται
προς μια συνεργατική κατεύθυνση. Η δυνατότητα αυτή έχει ήδη
χρησιμεύσει ως άσκηση για τους φοιτητές των αντίστοιχων μαθημάτων.
Επιπλέον, η δυνατότητα διαφανούς και τεκμηριωμένης συνεργασίας
μπορεί να χρησιμεύσει σε συλλογικούς τόμους.

Πέρα από τα πρακτικές βελτιώσεις στην παραγωγή που συνοδεύουν αυτήν την
διαδικασία κατασκευής, υπάρχουν επιπλέον κίνητρα που ενθάρρυναν αυτές
τις προδιαγραφές για αυτό το έργο συγγραφής. Η επεξεργασία εγγράφων
ήταν από τις πρώτες δημοφιλείς χρήσεις των πρώτων προσωπικών υπολογιστών
και συνεχίζει να έχει έναν σημαντικό ρόλο. Οι περισσότεροι χρήστες
υπολογιστών έχουν ήδη μια σχετική εμπειρία από τις αντίστοιχες γραφικές
εφαρμογές, αλλά πολλοί λίγοι γνωρίζουν ότι το ίδιο αποτέλεσμα
μπορούν να το πετύχουν με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο. Η θεωρητική
κατανοήση των διαφορετικών μορφών στα συστήματα διάδρασης είναι
το κεντρικό θέμα σε αυτό το βιβλίο, άρα θα ήταν σχεδόν αντιφατικό
να χρησιμοποιήσουμε την κυρίαρχη μορφή διάδρασης, ειδικά
αφού έχει και τόσα μειονεκτήματα.

![](book-making.md){.figure}

Η κατασκευή του βιβλίου μπορεί να θεωρηθεί όπως η κατασκευή
ενός συστήματος διάδρασης. Παραδοσιακά η κατασκευή του βιβλίου
γίνεται από δύο διακριτές ομάδες, δηλαδή την συγγραφική και
την εκδοτική. Αντίστοιχα, η κατασκευή ενός συστήματος διάδρασης
συνήθως έχει δύο όψεις, τους προγραμματιστές και τους σχεδιαστές.
Στην κατασκευή συστημάτων διάδρασης είδαμε ότι η βέλτιστη
πρακτική είναι να έχουμε μια σύνθεση αυτών των δύο διαστάσεων
που έχει σφαιρική κατανόηση του αντικειμένου ή τουλάχιστον
μια γεφύρωση της απόστασης ανάμεσα τους. Αυτό ακριβώς το
κεντρικό θεώρημα της κατασκευής της διάδρασης εφαρμόζουμε
και στην κατασκευή αυτού του βιβλίου. Ο συγγραφέας του βιβλίου
μπορεί να είναι ταυτόχρονα και εκδότης, αλλά κυρίως
αντιλαμβάνεται αυτήν την παραδοσιακά διακριτή διαδικασία
ως μια σύνθεση, όπου η συγγραφή συντελείται μαζί με την παραγωγή.
Εκτός από μια πρακτική εφαρμογή της θεωρίας του βιβλίου,
αυτή η οπτική επιτρέπει και στον αναγνώστη να γίνει
συμμέτοχος. Ο αναγνώστης μπορεί να αντιγράψει, να μελετήσει,
να επεξεργαστεί, και τελικά να κατανοήσει καλύτερα
αυτό το βιβλίο και κυρίως το πνεύμα του, μέσα από την
διαδικασία της ίδιας της κατασκευής του που είναι διαθέσιμη
στο αποθετήριο [https://github.com/mibook](https://github.com/mibook)

## Βιβλιογραφία